سگ سرابی، یکی از نژادهای قدرتمند و بااصالت سگ‌ها است که اصل و نسبش به دوران هخامنشیان بازمی‌گردد. این سگ که از نژاد ماستیف است، معمولاً با چهره‌ای پر ابهت و قدرتی برجسته شناخته می‌شود. نام‌های مختلفی مانند: سگ چوپان ایرانی، ماستیف ایرانی و پرشین ماستیف نیز برای این سگ استفاده می‌شود. پرورش این نژاد در ایران و ترکیه رواج دارد و برای نگهبانی از محل‌ها بسیار محبوب است.
سگ نژاد سرابی، نگهبانی از محل‌ها را به بهترین حالت ممکن ارائه می‌دهد. سگ سرابی، با تاریخچۀ باستانی‌اش، به‌عنوان گزینه‌ای قدرتمند و اصیل برای نگهبانی شناخته می‌شود. در این مقاله، ویژگی‌ها، اسامی دیگر و محبوبیت این سگ در ایران و ترکیه بررسی می‌شود:
تاریخچه سگ نژاد سرابی:
اصالت سگ سرابی به شهری در آذربایجان شرقی با همین نام، برمی‌گردد. در ایران، این سگ از زمان آشوریان زندگی می‌کند و در چرای گله‌ها در کوهستان‌ها، همدم چوپانان بوده است. سگ سرابی، در گذشته به صاحبانش در شکار کمک می‌کرد و نقش نگهبان قوی برای گله‌ها را داشت. شواهدی از حضور این سگ در کتیبه‌های تخت جمشید وجود دارد که به روحیه جنگجویی و ارزشمند این نژاد اشاره می‌کند. همچنین، مجسمه‌ای بزرگ از سگ سرابی در کاخ آپادانا تخت جمشید کشف شده است که امروزه در موزه ایران باستان نگهداری می‌شود.
متأسفانه در سال‌های اخیر، برخی افراد به دنبال ایجاد سگ‌های قدرتمندتر و بزرگ‌تر با استفاده از تلاقی نژاد سگ سرابی با نژادهای دیگر بوده‌اند. این تلاقی‌ها باعث کاهش اصالت نژاد سگ سرابی شده است. امروزه، به دلیل تلاقی با نژادهای دیگر، قدرت بدنی نژاد سگ سرابی کاهش یافته و با مشکلاتی مانند اختلال در ساختار استخوانی روبرو شده است. به‌همین دلیل، پیدا کردن نژاد سگ سرابی اصیل در حال حاضر کمی دشوار شده است.
مشخصات ظاهری سگ نژاد سرابی:
سگ سرابی به دلیل ویژگی‌های خاصش، در بین افراد محبوبیت دارد. جسارت، شجاعت و قدرت جسمانی بالا از جمله دلایلی افزایش محبوبیت این سگ می‌باشند. سگ سرابی با جثه‌ای بزرگ، قدی بلند و اندامی عضلانی، برجستگی‌های قدرتمندی دارد. پوست ضخیم و دو لایۀ او، عملکردی مانند عایق حرارتی در برابر هوای سرد و برفی دارد. این پوست سخت و محکم، جلوه‌ای مقاوم در مواجهه با زخم و خونریزی ایجاد می‌کند. پنجه‌های پهن سگ سرابی به او کمک می‌کند که به‌راحتی در مناطقی با برف و هوای سرد حرکت کند. به‌طور کلی، فیزیک بدنی این سگ هماهنگ بوده و در شرایط خاص، عکس‌العمل سریعی نشان می‌دهد.
سگ نژاد سرابی دارای چشم‌های بادامی شکل است که رنگ قهوه‌ای روشنی دارند و جذابیت خاصی به ظاهر او می‌بخشند. سر این سگ بزرگ است و گردن آن دراز می‌باشد. چهرۀ سگ سرابی کمی ترسناک به‌نظر می‌رسد. آرواره‌های این سگ، به حدی قوی است که می‌تواند استخوان‌های فردی را بشکند و به‌راحتی ماهیچه‌ها را تکه‌تکه کند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود سگ سرابی به‌عنوان نگهبانی قوی و ترسناک شناخته شود.
پوزه سگ سرابی شکلی مکعبی دارد و رنگ آن معمولاً تیره‌تر از سایر نقاط بدنش است. در ناحیه سر و گردن این سگ، شیب خفیفی مشاهده می‌شود که از بالای سر تا پایین گردن امتداد دارد. دُم سگ سرابی نیز شکلی داسی و کوتاه دارد. عمر مفید این نژاد سگ در بازۀ بین 12 تا 17 سال قرار دارد و از سن چهار ماهگی به بعد، به بلوغ می‌رسد.
رنگ سگ سرابی:
سگ سرابی معمولاً در رنگ‌هایی مانند: حنایی کم‌رنگ، سفید، کرم، سیاه و خاکستری دیده می‌شود. پوزۀ این سگ‌ها معمولاً سیاه و تیره است. همچنین در این نژاد، گونه‌ای کمیاب وجود دارد که دارای رنگی سیاه با خط سفید در ناحیه سینه است. درباره رنگ‌های سگ سرابی، نکته قابل توجه این است که در رنگ‌های مشکی و سفید آن باید هاله‌ای از رنگ زرد نیز مشاهده شود. این ویژگی‌ها به تنوع ظاهری سگ سرابی اضافه می‌کنند.
وزن:
• نرها: بین 65 تا 90 کیلوگرم
• ماده ها: بین 60 تا 80 کیلوگرم
ممکن است وزن این سگ ها به 100 کیلوگرم نیز برسد.
قد:
• نرها: 80 تا 95 سانتی‌متر
• ماده ها: 70 تا 85 سانتی‌متر
انواع نژاد سگ سرابی:
سگ سرابی دارای دو نوع می باشد که عبارتند از:
• سگ سرابی کم‌مو
• سگ سرابی پُرمو
این دو نوع تنها از نظر پوشش با یکدیگر تفاوت دارند.
خصوصیات رفتاری سگ سرابی:
سگ نژاد سرابی به‌عنوان نگهبانی قدرتمند شناخته می‌شود و رفتارهای او می‌تواند بر اساس این ویژگی تعریف شود. پرشین ماستیف خلق‌و‌خویی جنگجویانه دارد و بسیار باهوش است. این سگ همواره در حالت آماده‌باش برای تشخیص خطرات است و عکس‌العملش بسیار سریع و قوی است. او مستقل است و نسبت به غریبه‌ها رفتار تهاجمی نشان می‌دهد. سگ نژاد سرابی غریزه شکار بالایی دارد و به بودن در محیط طبیعی علاقه‌مند است. با این حال، به دلیل روحیه جنگنده‌اش، نمی‌تواند رابطه مؤثری با کودکان برقرار کند.
شرایط نگهداری از سگ ماستیف ایرانی:
سگ نژاد سرابی برای نگهداری در آپارتمان مناسب نیست. این سگ بیشتر در مناطق روستایی، باغ‌ها و خانه‌های ویلایی نگهداری می‌شود. آن‌ها به دلیل شرایط بدنی و جثه بزرگ، نیاز به فضای باز و فعالیت فیزیکی دارند. همچنین، برای حفظ سلامتی و رفع نیازهای انرژی، باید به‌صورت روزانه تمرین و فعالیت داشته باشند. در صورت عدم تأمین این نیازها، ممکن است دچار افسردگی و اضافه وزن شوند. بنابراین، اگر به فکر نگهداری از سگ سرابی هستید، بهتر است درنظر داشته باشید که آن‌ها به فضای مناسب‌تری مانند: مناطق روستایی و خانه‌های با فضای بزرگ، نیاز دارند.
وضعیت سلامت نژاد سگ:
به‌طور کلی، سگ نژاد سرابی از نظر سلامتی، نژادی سالم است اما برخی مشکلات مرتبط با مفاصل مانند هیپ دیسپلازی و مشکلات معده مانند: سخت‌زایی و نفخ ممکن است در این نژاد رخ دهد. برای حفظ سلامتی سگ سرابی، مراقبت مناسب، تغذیه صحیح و بازدیدهای پزشکی منظم، ضروری است.
هیپ دیسپلازی:
هیپ دیسپلازی یا مشکلات مفصل لگن، نوعی بیماری ژنتیکی است که در برخی از سگ‌ها، از جمله برخی از سگ‌های نژاد سرابی، مشاهده می‌شود. در این بیماری، مفصل لگن یا ران به شکل کامل رشد نمی‌کند که این موضوع باعث به‌وجود آمدن فضای خالی و دررفتگی استخوان ران سگ می‌شود. این مشکل باعث می‌شود که سگ نتواند به‌خوبی راه برود و دچار مشکلات حرکتی شود.
سخت زایی:
گاهی اوقات، سگ‌های ماده نژاد سرابی ممکن است با مشکلات زایمان مواجه شوند. این نژاد دارای وزن بدن بالا و توله‌هایی با وزن بالا است. همچنین در هر زایمان، ممکن است شش تا هشت توله را به دنیا آورد. این وزن و تعداد توله‌ها، می‌تواند زمان و مدت زایمان را برای سگ مادر سرابی سخت کند. در برخی مواقع، نیاز به مداخله و کمک دامپزشکی در فرایند زایمان، ممکن است وجود داشته باشد.
نفخ:
سگ نژاد سرابی، به دلیل سینه پهن و اندام درشت، مستعد ابتلا به بیماری نفخ است. بیماری نفخ در این سگ‌ها زمانی رخ می‌دهد که گازها در دستگاه گوارش تجمع کرده و باعث فشار و تورم شکمی می‌شود. این ممکن است به سگ آسیب بزند، بنابراین، در صورت بروز علائم نفخ، مشورت با دامپزشک الزامی است.
تغذیه سگ نژاد سرابی:
تغذیه مناسب برای سگ نژاد سرابی بسیار اهمیت دارد. باید رژیم غذایی سگ را بر اساس نژاد، محل زندگی، فعالیت روزانه و سن و سالش تنظیم کرد. توله سگ‌ها باید ابتدا از شیر مادر تغذیه شوند و در صورت عدم دسترسی به شیر مادر، می‌توان از غذاهای آماده توله‌سگ‌ها استفاده کرد. غذای خشک سگ نیز برای سگ‌های بالغ مناسب است اما بهتر است با غذاهای پخته یا تر آن‌ها را ترکیب کنید. بهتر است با دامپزشک مشورت کنید تا رژیم غذایی تغذیه کننده و حاوی تمام مواد مغذی ضروری برای سگ سرابی را برایتان تنظیم کند.
تربیت سگ ماستیف ایرانی:
آموزش و تربیت سگ نژاد سرابی از سن 2 تا 4 ماهگی بسیار مهم است. در این دوره، می‌توانید به سگ‌ها فرمان‌های ابتدایی مانند: نشستن، نپریدن، گرفتن و نگرفتن و پذیرش قلاده را آموزش دهید. آموزش اعتماد به نفس، قوی و نترس بودن و اطاعت و وفاداری نیز برای آن‌ها اهمیت دارد. از روش‌های مثبت تقویت و تمرینات تکراری، برای آموزش استفاده کنید. همچنین، آموزش مداوم و با استفاده از روش‌های مثبت تقویت، برای تمام طول عمر سگ باید ادامه داشته باشد.
ارتباط سگ سرابی با غریبه ها و حیوانات :
سگ نژاد سرابی به دلیل روحیه شکارچی و نگهبانی‌اش، تا زمانی‌که اعتمادش جلب نشده، ممکن است بدبین و بداخلاق باشد. این نژاد واکنش‌های شدیدی نسبت به تغییرات محیطی دارد و در مواجهه با افراد غریبه و حیوانات دیگر احساس خطر می‌کند. در این حالت، علائمی مانند: دُم صاف در هوا، گوش‌های سیخ شده و پارس کردن را نشان می‌دهد تا دیگران را متوجه خطر کند. سگ سرابی برای نگهبانی بسیار عالی عمل می‌کند و برای حفاظت از باغ‌ها و ویلاها مناسب است.
در تربیت سگ نژاد سرابی، آموزش‌ها باید به صورت دنباله دار و روزانه انجام شوند تا تفاوت بین افراد مهاجم و غریبه را با اعضای خانواده و صاحبش درک کند و با هر کدام به‌درستی برخورد کند. مدت زمان آموزش روزانه نباید بیشتر از 15 دقیقه باشد تا سگ خسته نشود.
اهمیت دارد که تربیت سگ سرابی به روش مناسب و درست انجام شود تا در مواجهه با مهاجمان ضعیف رفتار نکند و همچنین از صاحبش اطاعت کند. باتوجه به خصوصیات این سگ، تربیت آن به صورت قاطع اما مهربان و با استفاده از تقویت مثبت و پاداش مناسب می‌تواند مؤثرتر باشد.
باتوجه به خصوصیات نژاد سگ سرابی (پرشین ماستیف)، مهم است درباره تعامل او با حیوانات و خصوصاً کودکان، احتیاط لازم را داشته باشید. این سگ‌ها به دلیل غریزه شکار قوی و نگهبانی، در برخورد با حیوانات کوچک و کودکان ممکن است بیش‌از‌حد برافروخته شوند و آن‌ها را به‌عنوان تهدید درنظر بگیرند.
نظافت و توجه به سلامت سگ نژاد سرابی:
سگ سرابی نیازمند مراقبت و حفظ سلامت است. برای مراقبت از این سگ نژاد جنگجو، نیاز است برس زدن هفتگی و تمیزی پوست و موی آن، مسواک زدن دندان‌ها، انجام معاینات ماهیانه و واکسیناسیون منظم انجام شود. این اقدامات به حفظ بهداشت و ظاهر زیبای سگ کمک می‌کند و سلامت عمومی او را تضمین می‌کند.
سخن آخر:
سگ سرابی، یکی از سگ‌های اصیل ایرانی است که ریشه‌اش به شهر سراب در آذربایجان شرقی برمی‌گردد. این سگ با آب‌و‌هوای سرد و کوهستانی، سازگاری دارد و دارای روحیه‌ای شجاع، جسور و قوی است. به دلیل خصوصیات نگهبانی، سگ سرابی برای زندگی در فضاهای باز مانند: روستاها، باغ‌ها و ویلاها مناسب است و نگهداری آن در آپارتمان به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. این سگ با کودکان و حیوانات رابطه خوبی ندارد زیرا به دلیل غریزه شکارگری، آن‌ها را به‌عنوان طعمه می‌بیند و ممکن است آن‌ها را تهدید کند یا آسیب برساند.
