تپههای مرجانی، محیطهای زندگی اقیانوسی گرم، روشن، کمعمق و غنی از زندگی هستند. ساختمان عظیم تپه از جنس مرجان آبی است که جانوران ریز از جمله ماهیها در پیرامون آن زندگی میکنند. موقعی که مرجانها میمیرند، به صورت یک ساختمان سنگی سخت ساخته شده از سنگ آهک در میآیند.
مرجانها برای بسیاری از جانداران، پناهگاهی فراهم میکنند. این جانداران شامل اسفنجها، انواع ماهیها مانند: نوعی ماهی مناطق گرمسیری، ماهی دلقکی، مارماهی، طوطی ماهی، قاشقک و عقرب ماهی، ستاره دریایی و انواع سختپوستانی مانند: خرچنگ، لاکپشت، ماردریایی، حلزون و انواع نرمتنان مانند: هشتپا، حلزون گرمسیری، مارپیچی و حلزون دوکفهای میباشند. پرندگان نیز از جانوران تپههای مرجانی تغذیه میکنند.
انواع مرجانها:
در کل دو نوع مرجان وجود دارد که شامل مرجان سخت و مرجان نرم میباشد. مرجانهای سخت مثل: مرجان مغزی و مرجان شاخ گوزنی، اسکلت سنگ آهکی سختی دارند که پایه تپههای مرجانی را تشکیل میدهند. مرجانهای نرم مثل: انگشتاندریایی و تازیانههایدریایی برای ساخت تپهها به کار نمیروند.
زندگی کردن مرجانها در عمق دریا:
معمولا تپههای مرجانی در آبهای گرم کمعمق، نزدیک به خشکی و در مناطق گرمسیری بهوجود میآیند. مرجانها بیشتر در دماهای بین 21 تا 30 درجه سانتیگراد زندگی میکنند. بیشتر تپههای مرجانی در ساحل شرقی آفریقا، ساحل جنوبیهند در دریایسرخ و در ساحلهای شمالشرقی و شمالغربی استرالیا و خلیجفارس ایران هستند. تپه گریتبریر واقع در سواحل استرالیا بزرگترین تپه مرجانی در جهان میباشد که طول آن بیش از 2000 کیلومتر است.
اغلب ماهیان تپههای مرجانی یکی از رنگیترین و متنوعترین حیوانات دریایی هستند. درحقیقت طیف گستردهای از رنگهای روشن و اشکال ویژه آنها، بین حیوانات دریایی بیرقیب میباشد و اگرچه ممکن است آنها زیبا و آرام بهنظر برسند ولی میتوانند خطرناک نیزباشند. رنگهای قرمز در زیر آب، سیاه بهنظر میرسند که به ماهیها کمک میکنند تا دیده نشوند و یا خطوط راهراه کمک میکند تا ماهی در برابر مرجان استتار کند.
نقشونگارهای خالدار باعث میشود که سایر آبزیان آنها را بهعنوان شکارچی قلمداد کنند.در ادامه فهرستی از برخی ماهیان تپههای مرجانی ارائه شده است که بسیاری از این ماهیها مناسب برای آکواریوم خانگی هستند:
دلقک ماهی قلابدار:
دلقک ماهی قلابدار جزء زیباترین عضو از خانواده دلقک ماهیان است که دهان زرد روشن او، یک عامل بالقوه برای ترساندن و دور کردن شکارچیان میباشد. دلقک ماهی یک تغذیهکننده است و بهطور عمده از سختپوستان و نرمتنان تغذیه میکند . آنها با استفاده از آروارههای قویشان، پوسته حلزونهای صدفدار و خرچنگها را بهراحتی میشکنند.
دلقک ماهی نارنجی و سبز:
دلقک ماهی نارنجی و سبز مهاجمترین ماهی بین انواع دلقکماهی است. آنها پوستههای سفت سنگی را به راحتی با فک قویشان به انبوهی از شن و ماسه خرد میکنند. رنگهای آنها بسیارقابل توجه و متفاوت میباشد. سویههای اقیانوس هند دمهای پرتقالیرنگ دارند، درحالیکه سویههای اقیانوس آرام شعاعهای بالهای پرتقالی دارند. رشد آنها حدود 30 سانتیمتر میباشد.
دلقک ماهی سیاه:
یک ویژگی دلقک ماهی سیاه رفتار تهاجمی کمتر آن میباشد. به دلیل این ویژگی، برای آکواریومهای خانگی مناسب هستند. آنها دندانهای قرمز رنگ دارند و رنگشان میتواند در روزهای مختلف از آبی تا سبز متفاوت باشد و مانند سایر دلقک ماهیان، از سختپوستان و نرمتنان تغذیه میکنند.
شاهین ماهی جارزن:
شاهین ماهیان گروهی از ماهیان هستند که به استراحت بر روی مرجانها و سنگها عادت دارند و برای شکار کردن صبر میکنند. آنها از میگوها و ماهیان کوچک تغذیه میکنند و شناگران خوبی نیستند و به دلیل شوخیهای جالب آنها، افزودنشان به آکواریوم خانگی را لذت بخش میکند. این گونهها با داشتن خطوط عمودی قرمز که به استتار آنها کمک میکند، مشخص میشوند.
شاهین ماهی بینی دراز:
شاهین ماهی بینیدراز با بدن کشیده و نشانهای مربعیشکل به رنگ قرمز مشخص میشود . این ماهی از پوزه بلندش برای بررسی شکافهای مرجان و جستجوی غذا استفاده میکند. رنگ این ماهی کمک میکند تا در میان مرجانها بهراحتی پنهان شود. او بیحرکت میماند و منتظر یک وعدهغذایی سرگردان مناسب میشود.
پروانه ماهی با نوار مسی:
پروانهماهی با نوارمسی بسیار زیبا و ظریف میباشد و در پشت قسمت بالای بدن او یک نقطه سیاه بزرگ وجود دارد که مانند یک چشم بهنظر میرسد و به گمراه کردن شکارچیان کمک میکند . این ماهی با استفاده از پوزه بلندش به جستجو و تغذیه از پولیپهای مرجانی و کرمهای لولهای میپردازد. این ماهی یکی از گونههای آکواریومی محبوب است ولی ظریف بوده و زنده نگه داشتن آن سخت میباشد.
پروانه ماهی زیناسبی:
پروانه ماهی زین اسبی با خطوط سیاه در پشتش که شبیه زین اسب است، مشخص میشود . شکل اینها شبیه برخی گونههای فرشته ماهی میباشد. این ماهی برای آکواریومهای حاوی بیمهرگان توصیه نمیشود چون پولیپهای مرجانی و سختپوستان را میخورند.
فرشته ماهی ملکه:
فرشته ماهی ملکه جزء زیباترین گونههای فرشته ماهی است. ملکههای جوان شبیه فرشته ماهی آبی جوان هستند. ولی وقتی رشد میکنند، نشانههای آبی و زرد با رنگهای رنگینکمانی در لبههای بالههایشان پیدا میکنند . این ماهی در غرب اقیانوس اطلس یافت میشود و از جلبکها، اسفنجها و مرجانها نیز تغذیه میکنند.
فرشته ماهی خاکستری:
فرشتهماهی خاکستری مانند بسیاری از گونههای دیگر، هنگام رشد دچار تغییرات رنگ میشود. جوانها سیاه با خطوط راهراه عمودی زرد رنگ میباشند ولی هنگام بلوغ رنگش را از دست میدهند و رنگ مایل به خاکستری بالغین را میگیرند. این فرشته ماهیان در آبهای اقیانوس آرام و جزایرکارائیب یافت میشوند و از جلبکها و اسفنجها تغذیه میکنند.
فرشته ماهی زیبا تپه:
فرشته ماهی زیبا تپه با رنگ سیاه و زرد درخشان مشخص میشود . ماهیان جوان این گونه، زرد رنگ بوده و دارای یک لکه کوچک تیره هستند. طول این ماهیها حدود 60 سانتیمتر رشد میکنند. این گونهها در غرب اقیانوس اطلس یافت میشوند و از جلبکها، اسفنجها و پولیپهای مرجانی تغذیه میکنند.
زبان شاهی:
این ماهی با نام زبان کرگدنی نیز شناخته میشود و متشکل از رنگهای سیاه و تقریبا شبیه نئون آبی است. دم این گونه با رنگ زرد روشن مشخص میشود. این ماهیها خجالتی هستند و از جلبک تغذیه میکنند. رشد این ماهی تا طول ۲۵ سانتی متر میباشد. آنها به خاطر رنگ درخشانشان توجه اکثر آکواریومدارها را جلب کردهاند.
دلقک ماهی پرکولا:
این ماهی از زیباترین گونههای دلقک ماهیان است. وجود رنگهای متضاد پرتقالی، سفید و سیاه این ماهی را بین علاقهمندان آکواریوم محبوب کرده است. این ماهی در آبهای اقیانوسهند و اقیانوسآرام یافت میشود و خانهشان را در ریشههای حساس چندین گونه از شقایقها میسازند و از پلانکتونها و سختپوستان کوچک تغذیه میکنند.
دلقک ماهی گوجه فرنگی:
این ماهی با تک نوار سفید پشت سرش و لکه تیره پشت بدناش شناسایی میشود و در آبهای اقیانوس هند و اقیانوس آرام یافت میشود.
دلقک ماهی جوهر مردابی:
این ماهی با رنگ صورتی کمرنگ و نوار سفید تکی در پشت سرش مشخص میشود و در اقیانوس آرام یافت میشود. از پلانکتونها و سختپوستان کوچک تغذیه میکند. این ماهی بسیار تهاجمی و قلمروطلب است. مشخص شده که این ماهیان کوچک 5.7 سانتیمتری به بدن کوسهها و غواصان سرگردانی که خیلی نزدیک به شقایق آنها باشند، میچسبند.
دلقک ماهی خرمایی:
دلقک ماهی خرمایی، یکی از بزرگترین گونههای دلقک ماهی است. آنها تا طول ۱۵ سانتیمتر رشد میکنند. رنگ این گونهها از پرتقالی روشن تا قهوهای زنگی و تقریبا سیاه متفاوت است. این ماهی در اقیانوس آرام یافت میشود و معمولا در لابهلای شقایقهای دریایی بزرگ پنهان میشوند.
ماهی آتشی:
ماهیان آتشی با رنگ روشن و باله پشتی بسیار بلندشان مشخص میشوند. این باله بهعنوان یک ابزار محافظ در برابر شکارچیان، علامتدهنده و خبررسان برای ارتباط با سایر ماهیان آتشی استفاده میگردد. این ماهیان در سراسر اقیانوس هند و اقیانوس آرام یافت میشوند.
آتش ماهی بنفش:
آتش ماهی بنفش مانند سایر گروههای آتش ماهی ، دارای یک باله بلند و کشیده در پشتش است که برای برقراری ارتباط با سایر آتشماهیان و قفل کردنشان به حفرها و شکافها بهکار میرود .این ماهی بنفش نام خود را از وجود نشانههای بنفش و قرمز روشن روی بدنش گرفته است و آنها تا طول 5 سانتیمتر رشد میکنند. این ماهیها از کف غذا گرفته و از پلانکتونها و سختپوستان کوچک تغذیه میکنند.
گرامای سلطنتی:
ماهی گرامای سلطنتی یک ماهی زیبای تپههای مرجانی است که تنها در تپههای کارائیب یافت میشود. این ماهی بسیار پنهانشونده است و از پلانکتونها و سختپوستان کوچک تغذیه میکند. رنگ زرد و بنفش این ماهی در زیر آب، تیرهتر بهنظر میرسد که به همرنگ شدنش با محیط اطراف کمک میکند.