در دنیای امروز، سگها بهعنوان یکی از محبوبترین حیوانات خانگی شناخته میشوند. با این حال، برای برقراری ارتباط مؤثر با سگها و درک بهتر از رفتار و حواس آنها، نیازمندیم تا به اختلافات بین حواس انسانها و سگها آگاه شویم. در این مقاله، با توجه به اطلاعات علمی و تجربی، به بررسی حواس سگ و تأثیر آنها بر روی رفتارشان میپردازیم:
در واقع، آگاهی از تفاوتهای حواس سگها نسبت به انسانها، برای درک بهتر از رفتار و نیازهای آنها بسیار مهم است. همچنین، تأکید بر حس ذاتی و غریزی سگها که این توانایی را به آنها میدهد تا احساسات اطرافیانشان را درک کنند، نیز بسیار مهم است. ممکن است در میان نژادهای مختلف سگ، تفاوتهایی در حواس و تواناییهای آنها وجود داشته باشد. بهطور مثال: سگهای شکاری به علت نیاز بیشتر به تشخیص حرکات و شناسایی شکارها، معمولاً بینایی قویتری دارند. همچنین، نژادهایی مانند باست هاند (Basset hound)، بهدلیل بویایی قدرتمند، در استشمام بهتر عمل میکنند.
با درک و آشنایی با این تفاوتها و ویژگیها، میتوانیم بهترین روشها را برای مراقبت، آموزش و ارتباط با سگ پیدا کنیم. همچنین، میتوانیم احترام و توجه لازم را به نیازهای حسی و غریزی سگ نشان دهیم.
حس بویایی:
سگ دنیای اطرافش را با استفاده از حس بویایی تجربه میکند، در حالیکه در انسان، حس بینایی نقش اصلی را ایفا میکند. انسان، نمیتواند تصور کند چگونه ممکن است بیشترین اطلاعات را از طریق حس بویایی دریافت کند. بههمین دلیل است که سگ کور یا ناشنوا میتواند بهراحتی به زندگی روزمره ادامه دهد و لذت ببرد. اندازه مغز سگ تنها یکدهم از مغز انسان است اما بخشی که به بویایی مرتبط میشود، در مقایسه با انسان 40 برابر بزرگتر است.
حس بویایی سگها 1000 تا 000، 000، 10برابر انسانها است (بسته به نژاد سگ). تعداد غدد حسی مرتبط با بویایی در انسان حدود پنج میلیون است، در حالیکه در سگها از 125 میلیون تا 300 میلیون (بسته به نژاد) متغیر است. آیا تاکنون به این فکر کردهاید که چرا بینی سگ شما مرطوب است؟ مخاط سطح بینی به دریافت ذرات بو کمک میکند. بنابراین، زمانی که حیوان بینیاش را لیس میزند، به این امر کمک میکند.
سگها با بو کردن چیزی، نهتنها آن را تشخیص میدهند بلکه تاریخچه کامل آن را نیز دریافت میکنند. با این قدرت، آنها میتوانند اطلاعات زیادی را درباره سگهای دیگر و حتی انسانها بهدست آورند. بهعنوان مثال: جنسیت آنها، غذایی که قبلاً خوردهاند، مکانی که در آن بودهاند، به چیزهایی که دست زدهاند، آیا آماده جفت گیری هستند یا خیر، اگر به تازگی زایمان کردهاند و یا حاملگی کاذب دارند و در چه مرحلهای قرار گرفتهاند، همچنین سرطان و بیماری صرع را تشخیص میدهند و میتوانند با اخطار به موقع، جان انسانها را نجات دهند.
این بدان معناست که سگ شما با بو کردن نیمکتی که قبلاً شخصی بر آن نشسته بوده و یا لباسی که قبلاً پوشیده شده، تمام تاریخچه آن را متوجه میشود. شاید انسان از بو کردن غذایی مانند ماکارونی لذت ببرد و بوی دیگری را حس نکند اما سگ میتواند تمامی بوهای اطرافش را تجزیه و تحلیل کند. علاوه بر این برخلاف انسان، هر یک از سوراخهای بینی سگ میتواند با سمتی متمایل و مشغول بو کردن چیزی متفاوت شود. تولههای تازه متولد شده برای یافتن مادرشان، تنها از حس بویایی استفاده میکنند، در حالیکه بینایی و شنوایی آنها کاملاً کور است.
حس بینایی:
سگها قادر به تکلم نیستند و برای بیان افکار و احساساتشان از زبان بدن و اعمالشان استفاده میکنند. از طریق چشمانشان، سگها میتوانند برخی از رنگها را ببینند. آنها سیاه و سفید را بهتر از رنگهای دیگر میبینند و به عنوان مثال: سایههایی از رنگ آبی و زرد را نیز میتوانند تشخیص دهند. از نگاه سگ، رنگین کمان به ترتیب: آبی تیره، آبی روشن، خاکستری روشن، زرد روشن، قهوهای، زرد تیره و خاکستری تیره بهنظر میرسد. بنفش و آبی در دید سگ به رنگ آبی سایه روشن، سبز و آبی به رنگ خاکستری سایه روشن، قرمز به رنگ سیاه یا خاکستری تیره و نارنجی، زرد و سبز همگی بهرنگ زرد دیده میشوند. بهعنوان مثال: اسباببازی نارنجی در دید سگ، به رنگ چمن سبز میآید.
با این حال، برای سگها، حس بویایی نقش مهمی در تشخیص اشیاء و واقعیتها دارد. سگها با استفاده از بویایی قوی، میتوانند اجسام را تشخیص دهند و بهراحتی اسباببازیها را در چمن پیدا کنند. بینایی سگها در طول طلوع و غروب خورشید بهترین عملکرد را دارد و در نور کم نسبت به انسانها بهتر میبینند. نمره 20 از 20 برای انسانها بهترین حالت بینایی است، در حالیکه برای سگها نمره 20 از 75، معادل دید معمولی آنها است. سگها توانایی تشخیص اشیاء در حال حرکت را بهتر از انسانها دارند. آنها بهعنوان حیوانات شکارچی، برای شناسایی و تعقیب جسمهای در حرکت بسیار حساس هستند. در عوض، برای دیدن اجسام ثابت باید تمرکز کنند. برای مثال: سگها تلویزیون یا مانیتور را با پرش و حرکات آنها میبینند. سرعت دید تصاویر نیز برای سگها بیشتر است. در حالیکه سرعت دید تصاویر در انسان حدود 55 هرتز است، سگها قادر به دریافت تصاویر با سرعت 75 هرتز هستند.
در کل، بینایی سگها از اهمیت بالایی برخوردار است و برخلاف افسردگی رنگی که برخی معتقدند سگها دارند، آنها توانایی تشخیص رنگها و البته ترجیح برخی رنگها را دارند اما بویایی و شنیداری برای سگها نقشی مهمتر در ارتباط با محیط و دیگر موجودات دارند و این قابلیتها برای آنها بسیار اهمیت دارد.
حس شنوایی:
معمولاً سگها ناشنوا به دنیا میآیند و تا سن 21 روزگی از قدرت بویایی بهره میبرند. پس از آن، شنوایی آنها کامل میشود و قدرت شنیدن آنها تقریباً چهار برابر قدرت شنیدن یک انسان معمولی است. سگها حتی به امواج ماورای صوت که برای انسانها قابل شنیدن نیست، حساس هستند و میتوانند آنها را درک کنند. بههمین دلیل برخی سگها ناراحتی را از صدای بلند موتور جاروبرقی پیدا میکنند. فرکانس شنوایی سگها متغیر است و میان 67 هزار تا 45 هزار هرتز واقع میشود، در حالیکه انسانها فرکانسهای 64 تا 23 هزار هرتز را میشنوند. با گذشت زمان و پیر شدن، حس شنوایی در هر دو انسان و سگها کاهش مییابد.
گوش سگها شامل 18 عضله است که به آنها در حرکت دادن گوش کمک میکند. این عضلات باعث میشوند شنوایی سگهایی که گوشهای برجسته دارند، بهتر از سگهایی با گوشهای افتاده باشد اما بهطور کلی، شنوایی در سگهایی که گوشهای تیزی دارند، بهتر است. در نتیجه، سگها قدرت شنوایی بسیار بالایی دارند و قادرند اصوات را در فرکانسهای وسیعی دریافت کنند که برای انسانها قابل شنیدن نیست.
حس درک انرژی:
حیوانات، از جمله سگها، دارای قدرت درک احساسات هستند. آنها قادرند احساساتی مانند: دلواپسی، ترس، خشونت، شرمساری، استرس و احساس ضعف را درک کنند. بهعبارت دیگر، آنها قادرند بهطور غیرکلامی احساسات ما را درک کنند و به آنها پاسخ دهند.
بهطور مثال: شاید سگی را دیده باشید که سایر سگها از او خوششان نمیآید یا گربهای را دیده باشید که با یک سگ رفتار دوستانه دارد و از سایر سگها فراری است. این نشان میدهد که حیواناتی مانند سگها، قادرند بهطور غیرکلامی احساسات و نیازهای دیگر حیوانات را درک کنند و به آنها واکنش نشان دهند.
سگها از طریق حس شنوایی و درک انرژی، احساسات انسان را درک میکنند. آنها قادرند از طریق صداها و ارتعاشات موجود در محیط، نیازها، احساسات و حالات روحی ما را درک کنند. بهعنوان مثال: سگ میتواند ترس یا غضب را از طریق صداها و حرکات بدن ما درک کند و به آن واکنش نشان دهد.
در نتیجه، حیواناتی مانند سگها احساسات انسان را میتوانند درک کنند و بر اساس آنها واکنش نشان دهند. آنها توانایی درک زبان غیرکلامی را دارند و از این طریق با ما و با یکدیگر ارتباط برقرار میکنند.