مشکل بی‌اختیاری ادرار در سگ‌هایی که داخل منزل نگهداری می‌شوند، قابل‌تشخیص است. این سگ‌ها به‌راحتی و به‌طور مکرر داخل منزل ادرار می‌کنند و نمی‌توانند آن را کنترل نمایند، به‌خصوص وقتی مضطرب و پریشان هستند. این مشکل ممکن است به دلیل علل مختلفی اتفاق بیفتد و نباید آن‌ها را سرزنش کرد زیرا عمدی نیست. تماس مکرر ادرار با پوست و بدن، می‌تواند مشکلات ثانویه‌ای مانند زخم‌های پوستی ایجاد کند، به‌ویژه اگر سگ‌ها کم‌تحرک باشند.
1. علل نوروژنیک بی اختیاری ادرار در سگ ها:
بی‌اختیاری ادرار در سگ‌ها، به دلیل آسیب‌دیدگی ستون فقرات رخ می‌دهد و بر عصب‌های کنترل‌کننده مثانه تأثیر می‌گذارد. پس‌از‌این جراحات، عضله دترسور منقبض نمی‌شود و عارضه‌ای به نام "Hyporeflexia" رخ می‌دهد که باعث می‌شود مثانه به‌طور کامل خالی نشده و مقداری ادرار در آن باقی بماند و بعداً دوباره باعث تحریک گیرنده‌های مثانه و دفع ادرار شود. این مشکل باعث افزایش حجم مثانه می‌شود و می‌تواند با ایجاد فشار، ادرار را تخلیه کند. وجود رفلکس پرینه نشانگر سلامت اعصاب ساکرال است و در بیماران مبتلا به این‌گونه جراحات، رفلکس مشاهده نمی‌گردد. همچنین، بی‌اختیاری ادرار ممکن است به دلایل نوروژنیک، در مثانه‌های پر شده بیشازحد نمایان شود که عضله اسفنکتر قادر به کنترل آن نیست و باعث بی‌اختیاری ادرار در سگ می‌شود.
2. دیسینرژی رفلکس:
عارضه بی‌اختیاری ادرار، بیشتر در سگ‌های نر دیده می‌شود و دفع ادرار به‌صورت قطره‌قطره است. در این حالت هماهنگی و سینرژیسم بین اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک وجود ندارد، به این معنا که پاراسمپاتیک تحریک شده و عضله دترسور منقبض گردیده است اما مهار سمپاتیکی بر روی اسفنکتر داخلی وجود ندارد. مثانه در این حالت متسع است و رفلکس پرینه مثبت است. با افزایش فشار داخل مثانه و عدم هماهنگی و سینرژیسم اعصاب، اسفنکتر داخلی منقبض است.
3. عوامل هورمونی مؤثر در بی اختیاری ادرار سگ‌ها:
علل بی‌اختیاری ادرار در سگ‌ها شامل عوامل هورمونی نیز می‌شوند. این مشکل بیشتر در سگ‌های ماده‌ای رخ می‌دهد که در سنین پایین تحت عمل اواریوهیسترکتومی قرار گرفته‌اند و بخصوص در سگ‌های ماده نازای میان‌سال و مسن اتفاق می‌افتد. این عارضه ناشی از اثرات استروژن در سگ‌های ماده و تستوسترون در سگ‌های نر بر روی تونوسیته اسفنگتر داخلی مثانه است. پس از کاهش این هورمون‌ها، اسفنکتر داخلی قادر به فعالیت نخواهد بود و ادرار خارج می‌شود.
4. حساس شدن دیواره مثانه و سایر قسمت‌ها:
تحریک شدید برای دفع ادرار در سگ‌ها، ممکن است در صورت مبتلا شدن به عفونت ادراری و سیستیتیس (التهاب مثانه) رخ دهد. در این حالت، دیواره مثانه ضخیم، حساس و قابلیت اتساع آن کاهش می‌یابد و این موضوع باعث تحریک رفلکس دفع ادرار و انقباض مثانه می‌شود. وجود سنگ‌ها، تومورها و پولیپ‌ها در مثانه نیز می‌تواند علت بی‌اختیاری ادراری باشد. همچنین، التهاب پیش آبراه باعث می‌شود که منفذ مثانه باز شده و ادرار به‌صورت ناخواسته خارج شود.
5. دلایل مادرزادی بی اختیاری ادرار سگ‌ها:
عارضه بی‌اختیاری ادرار بیشتر در سگ‌های ماده و در سنین پایین دیده می‌شود و زمانی که از شیر گرفته می‌شوند، نمایان می‌شود. در عوارض مادرزادی، مشکل "Ectopic ureter" از همه شایع‌تر است. این حالت به معنای اتصال غیرطبیعی یورتر به مکانی غیرطبیعی است و از مثانه عبور نمی‌کند. این عارضه شکل نژادی دارد و بیشتر در نژادهای پودل، تریر و سیبرین هاسکی دیده می‌شود.
6. نارسایی کلیه در سگ‌ها:
سگ‌هایی که دچار بیماری‌های کلیوی هستند، مقدار زیادی ادرار تولید می‌کنند و نمی‌توانند دفع ادرارشان را کنترل کنند. این حیوانات برای جبران آب ازدست‌رفته، مقدار قابل‌توجهی آب مصرف می‌کنند که باعث افزایش میزان ادرار می‌شود. همچنین، به دلیل تولید زیاد ادرار توسط کلیه‌ها و عدم دسترسی حیوان به محیط مناسب برای ادرار کردن، بی‌اختیاری ادراری ایجاد می‌شود.
7. برخی داروهای مؤثر در بی اختیاری ادرار:
در حیوانات مبتلا به بیماری‌های قلبی، برخی داروها مانند مواد مدر و محرک ادرار برای کاهش مایعات تجمع یافته در بدن از طریق ادرار استفاده می‌شوند. این دسته از داروها با افزایش دفع ادرار از بدن، باعث کاهش حجم مایعات می‌شوند اما استفاده از این داروها، گاهی می‌تواند سبب بی‌اختیاری ادرار شود.
8. اختلال شناختی و یا زوال عقلی:
اختلال شناختی در سگ‌ها معمولاً بین سگ‌های پیر ظاهر می‌شود و با بالا رفتن سن و تغییرات مغزی ممکن است رخ دهد. سگ‌هایی که از این بیماری رنج می‌برند، علائمی مانند: گیجی، اختلال در خوابیدن، تغییر در رفتار و یا عدم کنترل ادرار و مدفوع دارند. این نوع از بی‌اختیاری ادرار در سگ‌ها باید سریعاً تشخیص داده شود تا به‌موقع مداخله و درمان انجام شود.
9. دلایل رفتارشناسی بی اختیاری ادرار در سگ ها:
دلایل رفتارشناسی بی‌اختیاری ادرار در سگ‌ها، عبارت‌اند از:
- تأثیر استرس و اضطراب در بی اختیاری ادرار سگ:
ادرار بر اثر استرس در سگ‌ها به‌راحتی قابل‌تشخیص است. این نوع بی‌اختیاری ادرار سگ در مواقعی رخ می‌دهد که حیوان مضطرب و ترسیده بوده و یا استرس داشته باشد. گاهی اوقات، می‌توانید متوجه دلیل ادرار سگ شوید، مانند: زمان‌هایی که سگ را سرزنش می‌کنید یا در معرض انجام کاری قرار می‌دهید. این نوع از بی‌اختیاری ادرار سگ هنگامی رخ می‌دهد که انقباض در عضلات دیواره شکم و آرامشی در عضلات مجاری ادراری وجود داشته باشد. اگر بی‌اختیاری ادرار سگ ناشی از استرس باشد، سگ را هرگز سرزنش نکنید زیرا این امر می‌تواند تشدید بی‌اختیاری ادرار سگ را به دنبال داشته باشد.
- هیجان بیشازحد در سگ‌ها:
سگ‌هایی که از روی هیجان و شادی ادرار می‌کنند، زبان بدن تسلیم یا مغلوبی ندارند بلکه با رفتارهای شاد مانند: جنبیدن، پرسه زدن و پریدن، ادرار را بدون هیچ ناراحتی روی زمین می‌پاشند. این رفتارها اغلب ناشی از افراط در شادی و هیجان مثبت سگ‌ها است و می‌توان با تربیت و آموزش آن‌ها این نوع رفتارها را مدیریت کرد و در صورت لزوم از محل‌های مناسب برای ادرار کردن استفاده کرد.
- تربیت خانگی نادرست سگ:
برای این‌که سگ رفتار مطلوبی داشته باشد، باید از قبل به‌طور صحیح و کامل به او آموزش داده شود. انتظار از سگ، بدون آموزش صحیح و کامل برای انجام رفتارها، ناعادلانه است. آموزش سگ به محل‌های مناسب برای ادرار کردن و رفتارهای دیگر به شیوه‌های مثبت و بدون استفاده از تنبیه صورت می‌پذیرد. ایجاد ارتباط اثربخش بین مالک و سگ با آموزش مناسب می‌تواند به رفتارهای مطلوب و مناسب در سگ‌ها منجر شود.
- رفتار علامت گذاری در سگ‌ها:
سگ‌ها به دلایل مختلف علامت‌گذاری می‌کنند و این کار به الگویی رفتاری برای آن‌ها تبدیل می‌شود. این عمل با ترکیبی از بوها و اطلاعات اجتماعی مرتبط است. انجام علامت‌گذاری در خانه ممکن است نشان‌دهنده اضطراب، استرس یا تغییرات در محیط زندگی سگ‌ها باشد. برای رفع این مشکل، لازم است علت رفتار علامت‌گذاری سگ‌ها شناسایی شده و سپس به مشکل پرداخته شود. این موضوع ممکن است شامل: ایجاد محیط آرام و امن برای سگ، تأمین نیازهای اجتماعی و حسی سگ، ارائه فعالیت‌ها و تمرینات مناسب و در برخی مواقع، مشورت با متخصص رفتار سنجی سگ باشد. با اقدامات مناسب و کمک متخصصان، می‌توان رفتار علامت‌گذاری سگ‌ها را به حداقل رساند و به آن‌ها و خانواده‌هایشان زندگی سالم‌تر و خوش‌تری را ارائه داد.
سخن آخر:
بی‌اختیاری ادرار در سگ‌ها می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد و تشخیص آن نیازمند تجربه و دانش دامپزشک می‌باشد. درمان نیز ممکن است به تناسب و شدت علت بی‌اختیاری ادرار متفاوت باشد. از طرفی، برای جلوگیری از آسیب‌های جدی‌تر و مشکلات دیگر، مراجعه فوری به دامپزشک بسیار مهم است. دامپزشک با معاینه دقیق و در صورت نیاز انجام آزمایش‌های لازم، علت بی‌اختیاری ادرار را تشخیص داده و برنامه درمانی مناسبی را برای حیوان تعیین می‌کند که شامل: تجویز داروها، انجام جراحی، مشاوره و توصیه‌های پزشکی و مراقبتی و ... می‌شود. پس در صورت مشاهده بی‌اختیاری ادرار در سگتان، بهتر است بلافاصله به دامپزشک مراجعه کنید تا بهترین مراقبت و درمان برای حیوان را فراهم آورید.
