مشکلات دهان و دندان در حیوانات خانگی، به‌خصوص گربه‌ها، از سن سه سالگی آغاز می‌شود و می‌تواند باعث ایجاد درد و ناراحتی گردد. این مشکلات ظاهر دندان را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و در صورت عدم درمان، سلامتی گربه را تهدید می‌کند. علائم درد دندان معمولاً به‌راحتی تشخیص داده نمی‌شود اما معاینه توسط دامپزشک، می‌تواند وضعیت را روشن کند. گاهی گربه‌ها در هنگام غذا خوردن علائم درد دندان را نشان نمی‌دهند و احتمالاً غذا خوردن برایشان سخت است. از طرفی، جویدن و خوردن ممکن است طولانی‌تر از حد معمول باشد و حتی بخشی از غذا از دهان آن‌ها بیرون بیافتد. به همین دلیل، آگاهی از علائم بیماری‌های دهانی و دندانی در گربه‌ها و رعایت بهداشت دهانی مهم است. این مقاله به علل، درمان و پیشگیری از مشکلات دهان و دندان در گربه‌ها می‌پردازد. لطفاً تا انتهای این مقاله، همراه ما باشید:
علائم بیماری دهان و دندان گربه‌ها:
با توجه به این‌که گربه‌ها عادت دارند دردشان را نهان کنند و علائم بیماری را نشان ندهند، برای صاحبان گربه‌ها ممکن است چالش‌هایی ایجاد شود. آگاهی از نشانه‌های بیماری‌ها، به‌شدت به حفظ سلامت گربه‌ها کمک می‌کند و باعث تشخیص سریع‌تر بیماری‌ها می‌شود. مشکلات دهان و دندان گربه‌ها باید جدی گرفته شوند زیرا در صورت عدم درمان، ممکن است منجر به عوارض جبران‌ناپذیری مانند: بیماری‌های قلبی و کلیوی شوند. مراجعه به دامپزشک پس از تشخیص علائم درد دندان، بهترین راه است. شایع‌ترین علائم مرتبط با بیماری‌های دهان و دندان گربه‌ها عبارت‌اند از:
• کاهش تمایل به مصرف غذاهای خشک:
گربه‌هایی که درد دندان دارند، معمولاً ترجیح می‌دهند از غذاهای نرم و مایع استفاده کنند و تمایل کمتری به مصرف غذاهای خشک دارند.
• اجتناب از غذاهای سفت:
گربه‌های مبتلا به مشکلات دندانی، معمولاً از مصرف غذاها و مواد سخت خودداری می‌کنند. این موضوع ممکن است شامل: استخوان‌ها یا غذاهایی با بافت سفت باشد.
• جویدن آهسته:
مشکلات دهان و دندان می‌توانند باعث کندی در فرآیند جویدن و بلعیدن غذا شوند. گربه‌های مبتلا به درد دندان ممکن است با آهستگی غذا را جویده و ببلعند.
• کاهش وزن:
به دلیل درد و مشکل در جویدن، گربه‌ها ممکن است تمایل کمتری به خوردن داشته باشند که می‌تواند منجر به کاهش وزن آن‌ها شود.
• بیرون انداختن غذا از دهان:
به علت درد و ناراحتی در دهان، گربه‌ها ممکن است مقداری از غذا را از دهانشان بیرون بیندازند.
• افزایش آب دهان:
به دلیل ترشح بیشتر بزاق به علت درد دهان، ممکن است گربه‌ها آب دهان بیشتری داشته باشند.
• پنجه زدن دردهان:
به علت احساس درد و ناراحتی دردهان، گربه‌ها ممکن است به دهانشان پنجه بزنند یا تلاش کنند که درد را به صاحبشان نشان دهند.
• مقاومت در برابر لمس دهان:
گربه‌های دچار درد دندان ممکن است مقاومت زیادی در برابر معاینه دهان و دندان نشان دهند، به‌طوری‌که برخی مواقع برای معاینه دندان‌ها باید از داروهای بیهوشی استفاده کرد.
• بوی بد دهان:
تجمع باکتری‌ها و ایجاد جرم و پلاک دندانی ممکن است منجر به بوی نامطبوع دردهان گربه‌ها شود.
• لق شدگی دندان‌ها:
لق شدگی دندان‌ها جزء مشکلات رایج دهان و دندان گربه‌ها می‌باشد و ممکن است ناشی از برخورد و یا جویدن جسم‌های سخت باشد.
• تورم در پوزه:
التهاب در پوزه گربه‌ها نیز می‌تواند از علائم مرتبط با مشکلات دهان و دندانی باشد.
• التهاب و خونریزی لثه:
عدم رعایت بهداشت دهان می‌تواند باعث تجمع باکتری‌ها، ایجاد پلاک‌های دندانی و درنتیجه التهاب و خونریزی لثه‌ها گردد.
• تغییرات در رفتار و خلق‌وخو:
وجود بیماری‌های دهان و دندان می‌تواند منجر به تغییرات در رفتار گربه‌ها ازجمله: تغییر در عادت‌ها، بی‌قراری، بی‌حالی، تحریک‌پذیری و اختلال در خواب شود.
شایع‌ترین بیماری‌های دهان و دندان گربه:
• تارتار در دندان‌های گربه:
پلاک به علت ترشح بزاق، غذای باقی‌مانده دردهان و تجمع باکتری‌های مخرب در دندان‌ها ایجاد می‌شود. اگر این پلاک‌ها بر روی یکدیگر انباشته شوند، تبدیل به تارتار می‌شوند که ماده‌ای سفت و نیمه سخت است. تارتار می‌تواند باعث التهاب و عفونت در لثه‌های گربه شود، همچنین می‌تواند به عصب‌ها و بافت‌های داخلی دندان آسیب وارد کند.
• التهاب و عفونت لثه‌های گربه:
التهاب لثه‌ها به دلیل عدم رعایت بهداشت دهانی، تجمع باکتری‌ها و جرم‌های دندانی در اطراف لثه‌ها ایجاد می‌شود. این التهاب و عفونت ممکن است بر شرایط کلی دهان گربه تأثیر بگذارد و باعث بروز علائمی مانند: قرمزی، خونریزی و درد در لثه‌ها شود.
• آبسه کردن ریشه دندان گربه‌ها:
شکستگی دندان‌ها، یکی از علل اصلی آبسه دندان در گربه‌ها است. دندان‌های آسیب‌دیده معمولاً به علت شکستگی در معرض عفونت قرار می‌گیرند و باکتری‌ها به‌راحتی می‌توانند وارد داخل دندان‌شکسته شده و به زیر لثه نفوذ کنند. این موضوع می‌تواند باعث آبسه در ریشه دندان شود. به‌ویژه دندان‌های نیش گربه‌ها به دلیل استفاده فراوان و قوی‌تر در معرض خطر شکستگی قرار می‌گیرند. آبسه در ریشه دندان معمولاً با استفاده از داروهای آنتی‌بیوتیک قابل‌درمان است.
• ژنژیووستوماتیت در دندان گربه‌ها:
ژنژیووستوماتیت، بیماری التهابی در گربه‌ها است که به علت عفونت ویروسی ایجاد می‌شود. این بیماری منجر به التهاب و درد شدید در لثه‌ها و دهان گربه‌ها می‌شود. بیشترین علت این بیماری به عواملی مانند واکنش سیستم ایمنی به ویروس‌های آنفولانزا گربه‌ها و همچنین وجود تارتار و مشکلات دندانی در گربه‌ها برمی‌گردد.
• بیماری پریودنتال در گربه‌ها:
دندان‌های کج و نامرتب می‌توانند عاملی مهم در بروز بیماری‌های پریودنتال در گربه‌ها باشند. این نوع بیماری، شامل التهاب‌ها و عفونت‌های مرتبط با دندان‌ها و لثه‌ها هستند که می‌تواند به‌وسیله تجمع باکتری‌ها و تشکیل جرم و پلاک در دندان‌ها و لثه‌ها به وجود آید.
• تومورهای دهان در گربه‌ها:
تومورهای خوش‌خیم و بدخیم دردهان، از بیماری‌هایی است که ممکن است در گربه‌ها به وجود آید. این تومورها می‌توانند به دلایل مختلفی مانند: عوامل ژنتیکی یا عوامل محیطی ایجاد شوند. تشخیص زودهنگام این تومورها و شناسایی آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا با تشخیص و درمان سریع می‌توان از پیشرفت و تشدید بیماری جلوگیری کرد.
• استوماتیت در گربه‌ها:
این بیماری در اثر واکنش سیستم ایمنی به تارتارهای دندانی باعث تشکیل حفره‌های قرمز و التهاب شدید دردهان و لثه‌ها می‌شود. معمولاً با درد و التهاب شدید همراه است و می‌تواند برای گربه‌ها بسیار ناراحت‌کننده باشد.
• مال اکلوژن در گربه‌ها:
عدم تراز بودن فک و دندان‌ها (دیس‌اکلوژن)، می‌تواند باعث سایید شدن غیرطبیعی دندان‌ها، ایجاد تماس ناصحیح بین دندان‌ها و درنتیجه ایجاد التهاب‌ها و آسیب‌های دهانی شود.
علل ایجاد بیماری‌های دهان و دندان در گربه‌ها:
بیماری‌های دهان و دندان در گربه‌ها بسیار شایع هستند و معمولاً عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و همچنین تأخیر در تشخیص و درمان مشکلات مرتبط با دهان می‌توانند عوامل اصلی به وجود آمدن این بیماری‌ها باشند. با داشتن گربه خانگی، اطلاعات درست در خصوص نگهداری بهداشتی دهان و دندان از اهمیت بالایی برخوردار است. روتین‌های مرتبط با مراقبت از دهان گربه، ازجمله: تمیزکاری دندان‌ها، استفاده از مواد ضد پلاک مخصوص حیوانات، تغذیه مناسب و معاینات دوره‌ای با دامپزشک، می‌تواند به حفظ سلامت دهان و دندان گربه کمک کند و از بروز بیماری‌های دهان و دندان جلوگیری نماید. مهم‌ترین دلایل ایجاد بیماری‌های دهان و دندان در گربه‌ها به شرح زیر است:
• رژیم غذایی نامناسب:
تغذیه مناسب برای گربه‌ها بسیار مهم است و مواد غذایی مخصوص گربه‌ها که شامل ترکیبات مغذی و ویتامین‌های لازم برای سلامت آن‌ها است، می‌تواند به حفظ سلامت دهان و دندان آن‌ها نیز کمک کند. انتخاب مناسب تغذیه و مواد غذایی، به تقویت سیستم ایمنی گربه کمک می‌کند و از ابتلا به بیماری‌های دهان و دندان جلوگیری می‌کند. بهترین مواد غذایی برای گربه‌ها ترکیبی از پروتئین‌ها، چربی‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی است که به نیازهای تغذیه‌ای آن‌ها پاسخ می‌دهد. همچنین، مواد غذایی خشک و مرطوب مناسب برای میزان مصرف آب و ترتیبات دهانی مناسب است.
• عدم رعایت بهداشت دهان و دندان:
بهداشت دهان و دندان گربه‌ها بسیار مهم است و نقض مراقبت‌های بهداشتی، می‌تواند به تشکیل تارتار و عفونت‌های دهانی منجر شود. مراقبت منظم از دهان و دندان گربه می‌تواند از ابتلا به مشکلات بیشتر جلوگیری کند و به سلامت دهان و دندان آن‌ها کمک کند. استفاده از مسواک و خمیردندان‌های مخصوص حیوانات، ژل‌های بهداشتی و محصولات مشابه، می‌تواند بهترین روش برای نظافت دندان‌های گربه‌ها باشد. همچنین، مراقبت‌های بهداشتی منظم باید با مراجعات دوره‌ای به دامپزشک ترکیب شوند تا وضعیت سلامت دهان و دندان گربه ارزیابی شود و در صورت لزوم تدابیر درمانی انجام گیرد.
• عفونت‌های ویروسی و باکتریایی:
عفونت‌های باکتریایی و ویروسی می‌توانند باعث تحریک سیستم ایمنی گربه شوند و منجر به التهاب‌های لثه و مشکلات دهانی گردند. تقویت سیستم ایمنی گربه با استفاده از مکمل‌ها و ویتامین‌های مناسب، می‌تواند به بهبود مشکلات و پیشگیری از آن‌ها کمک کند.
• بیماری‌های کلیوی:
کلیه‌ها وظیفه تصفیه خون و تنظیم ترکیبات مهم در بدن را دارند. اگر کلیه‌ها به‌درستی عمل نکنند یا اگر گربه به بیماری مزمن کلیوی مبتلا باشد، می‌تواند به مشکلات جدی منجر شود. بیماری کلیوی در گربه‌ها می‌تواند تجمع اوره و سایر مواد مضر در خون را افزایش دهد که ممکن است باعث ایجاد بوی نامطبوع دردهان گربه شود. همچنین، اختلالات کلیوی ممکن است منجر به ایجاد زخم‌ها و التهاب‌ها در لثه‌ها و دهان گربه شود.
• نقص سیستم ایمنی:
تغذیه نامناسب و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، می‌تواند به تضعیف سیستم ایمنی گربه‌ها و افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های دهان و دندان منجر شود. تغذیه مناسب با ترکیبات مغذی کافی و متوازن می‌تواند به حفظ سلامت عمومی گربه‌ها و تقویت سیستم ایمنی آن‌ها کمک کند.
• ضربه‌های ناشی از تصادف:
برخوردها و ضربات ناشی از تصادفات، می‌توانند باعث آسیب به دندان‌ها و فک‌های گربه‌ها شوند. ضربه به دندان‌ها می‌تواند به شکستگی، پوسیدگی و یا ترک در دندان‌ها منجر شود که می‌تواند باعث آسیب به لثه‌ها و بافت‌های اطراف دندان نیز شود. دندان‌ها و فک آسیب‌دیده، می‌توانند مکانی برای تجمع باکتری‌ها و تشکیل پلاک و تارتار شوند که درنتیجه می‌تواند به التهابات لثه و عفونت دهانی منجر شود.
روش‌های درمان بیماری‌های دهان و دندان در گربه:
روش‌های درمان بیماری‌های دهان و دندان در گربه‌ها بستگی به نوع بیماری دارند. این روش‌ها ممکن است شامل: پاک‌سازی دندان‌ها، جراحی، تجویز آنتی‌بیوتیک، داروهای تسکین‌دهنده درد و حتی جراحی دهان باشند. اهمیت اصلی اقدامات پیشگیرانه در حفظ بهداشت دهان و دندان گربه‌ها می‌باشد که شامل: تغذیه مناسب، مسواک زدن منظم و مراجعه دوره‌ای به دامپزشک برای معاینات است.در ادامه به بررسی مهم‌ترین روش‌های درمان بیماری‌های دهان و دندان گربه‌ها می‌پردازیم:
• تجویز داروهای آنتی‌بیوتیک:
دامپزشکان به‌منظور کنترل و درمان عفونت‌های لثه و دندان، داروهای آنتی‌بیوتیک را در دوزهای مناسب تجویز می‌کنند. این داروها ممکن است به‌صورت تزریقی یا خوراکی مصرف شوند.
• تجویز داروهای ضدالتهابی:
داروهای ضدالتهابی برای کاهش درد و درمان التهاب لثه‌ها استفاده می‌شوند. این داروها به کنترل و بهبود وضعیت التهاب اطراف دندان‌ها کمک می‌کنند.
• جرم‌گیری دندان:
در صورت وجود پلاک‌ها و جرم‌های دندانی، دامپزشکان با استفاده از داروهای بیهوشی، گربه را بی‌هوش کرده و سپس با جرم‌گیری و برداشتن پلاک‌ها و جرم‌های دندانی، به تنظیم بهداشت دهان و دندان کمک می‌کنند.
• کشیدن دندان:
در مواقعی که ریشه دندان گربه‌ها دچار عفونت شدید می‌شود و دیگر امکان درمان و نگهداری آن وجود ندارد، ممکن است نیاز به کشیدن دندان باشد.
