بیماری سیتااکسونوز، نوعی بیماری انگلی است که از طریق نیش حشرات وارد بدن گربه‌ها می‌شود. مسبب این بیماری، موجودی تک‌سلولی به نام Cytauxzoon felis است که به سلول‌های خونی گربه‌ها نفوذ می‌کند.
این انگل با آلوده کردن خون سلول‌های سفید در سیستم ایمنی گربه، باعث تورم و بزرگ شدن سلول‌ها می‌شود. این سلول‌های متورم با مسدود کردن عروق خونی، منجر به التهاب و آسیب‌دیدگی به بافت‌ها و اندام‌های حیوان می‌گردند. همچنین این انگل می‌تواند بانفوذ به خون سلول های قرمز، باعث کاهش خون و اکسیژن به بافت‌ها و اندام‌ها شود که منجر به آسیب‌دیدگی بیشتر گربه می‌گردد. این بیماری در مناطق مختلف جهان ازجمله: آمریکای جنوبی، اروپا، آسیا و ایالات‌متحده شناخته‌شده است.
در ایالات‌متحده، Cytauxzoon felis به‌طور عمده در مناطق مرکزی، جنوب مرکزی، جنوب شرقی و میانه آتلانتیک گزارش‌شده است. این بیماری عمدتاً طی ماه‌های آوریل تا سپتامبر گزارش می‌شود و درزمانی که کنه‌ها فعال هستند، قابل‌مشاهده می‌باشد. بیماری سیتااکسونوز، اولین بار سال ۱۹۷۶ در ایالات‌متحده شناخته شد و به‌عنوان وضعیتی اورژانسی برای گربه‌ها تشخیص داده شد. این بیماری همچنان در میان گربه‌های اهلی نادر و کمیاب است اما ۷۹٪ از گربه‌های وحشی در مناطق بومی تحت تأثیر آن قرار می‌گیرند.
علائم بیماری سیتااکسونوز در گربه‌ها:
علائم بالینی بیماری سیتااکسونوز در گربه‌ها در ابتدا به‌صورت کم شروع می‌شود اما در بازه زمانی کوتاهی می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی خطرناک و حتی کشنده باشد و زندگی گربه را تهدید کند. این علائم بالینی معمولاً در گربه‌ها بین 5 تا 14 روز پس از عفونت ظاهر می‌شوند. برخی از علائم بیماری سیتااکسونوز در گربه‌ها به شرح زیر می‌باشند:
• کاهش اشتها
• استفراغ
• تب (با دمای بین 90 تا 106 درجه فارنهایت که در حدود 40-41 درجه سانتی‌گراد است.)
• افسردگی و کاهش فعالیت
• ضعف عمومی
• تغییر در رنگ پوست
• کمبود آب در بدن
• زردی پوست، غشاهای مخاطی و چشم‌ها
• درد شکم به علت بزرگی کبد یا طحال
• بزرگ شدن غدد لنفاوی
• افزایش ضربان قلب یا تعداد تنفس
• حملات تشنجی
• کما
دلایل ایجاد بیماری سیتااکسونوز در گربه‌ها:
همان‌طور که اشاره شد، بیماری سیتااکسونوز از طریق نیش کنه به بدن گربه‌ها نفوذ می‌یابد و در اثر این نفوذ، منتشر می‌شود. معمولاً این انگل در کنه‌هایی مانند: کنه ستاره (Amblyomma americanum) یا کنه سگ آمریکایی (Dermacentor variabilis) وجود دارد و اغلب به‌عنوان "تب بابکت" شناخته می‌شود زیرا بابکت (Lynx rufus) میزبان طبیعی آن است. به‌عبارت‌دیگر، این انگل به‌طورمعمول در گربه‌های دم‌کوتاه یا بابکت‌ها مشاهده می‌شود. بیشتر بابکت‌ها علائم این بیماری را نشان نمی‌دهند اما به‌عنوان ناقلان بدون علامت عمل می‌کنند و می‌توانند کنه‌های محلی را آلوده کنند.
کنه‌ها می‌توانند بیماری سیتااکسونوز را به گربه‌های اهلی و وحشی منتقل کنند اما این بیماری برای اغلب گربه‌ها بسیار خطرناک است. بیماری سیتااکسونوز از گربه‌ای به گربه دیگر منتقل نمی‌شود و تنها از طریق نیش کنه قابل‌انتقال است. خوردن کنه‌ها توسط گربه نیز باعث انتقال بیماری نمی‌شود بلکه انتقال تنها از طریق نیش آن‌ها اتفاق می‌افتد. این بیماری فقط در گربه‌ها دیده می‌شود و در سگ‌ها و انسان‌ها دیده نشده است.
تشخیص بیماری سیتااکسونوز توسط دامپزشک:
گربه‌ها معمولاً به‌صورت کامل توسط دامپزشک تحت معاینه قرار می‌گیرند تا علائمی مانند: تب، یرقان و درد شکم در آن‌ها بررسی شوند. اگر گربه‌ای اخیراً با کنه مواجه شده باشد، تهیه گزارشی جامع از شرح‌حال و مواجهه‌های اخیر این حیوان خانگی با کنه به دامپزشک کمک می‌کند تا در ارزیابی بیماری سیتااکسونوز اقدام مؤثرتری نماید. دامپزشک ممکن است برای ارزیابی پایه، آزمایش‌هایی مانند: شمارش کامل خون، سرم خون و آزمایش ادرار را تجویز کند. در مرحله بعدی، با استفاده از اسمیر خون زیر میکروسکوپ، ارگانیسم انگلی مانند Cytauxzoon felis که به‌صورت بافت حلقه‌ای در داخل گلبول قرمز وجود دارد، تشخیص داده می‌شود.
همچنین، دامپزشک ممکن است از روش‌هایی مانند آزمایش FNA یا نمونه‌برداری با سوزن نازک از اندام‌های آسیب‌دیده مانند: کبد یا طحال استفاده کند تا بیماری را تشخیص دهد. در مراحل اولیه بیماری، ارگانیسم در خون مشاهده نمی‌شود، بنابراین در صورت مشکوک بودن به بیماری سیتااکسونوز، باید طی 12 تا 24 ساعت آینده آزمایش دوباره انجام می‌شود. برای تأیید نهایی بیماری سیتااکسونوز، آزمایش PCR بر روی نمونه‌های خون یا بافت برای تشخیص حضور انگل انجام می‌شود.
درمان بیماری سیتااکسونوز در گربه‌ها:
تشخیص زودرس سیتااکسونوز در گربه‌ها و درمان فوری آن بسیار حیاتی است. تشخیص سریع می‌تواند موفقیت بیشتری در درمان این بیماری را به دنبال داشته باشد. بدون درمان، درصد مرگ‌ومیر در گربه‌های مبتلا به این بیماری به 100 درصد می‌رسد اما با درمان به‌موقع و زودرس، می‌تواند به 40 درصد کاهش یابد. اولین مرحله در درمان بیماری سیتااکسونوز، بستری کردن گربه در بیمارستان است.
تزریق سرم به‌صورت وریدی برای جبران کمبود آب در بدن و همچنین تعادل الکترولیت‌ها و شروع درمان‌های حمایتی مانند: داروهای ضد تهوع یا مسکن، تزریق خون و تغذیه (با تزریق سرم تغذیه‌ای و مواد تحریک‌کننده اشتها) امری ضروری است. درمان بیماری سیتااکسونوز در گربه‌ها معمولاً شامل داروهای ضد پروتوزوئیدی مانند: آتواکوئین و آزیترومایسین است. این درمان می‌تواند به نرخ بقای حدود 50 تا 60 درصد در گربه‌ها منجر شود.
بهبود و مدیریت بیماری سیتااکسونوز در گربه‌ها:
بیماری سیتااکسونوز در گربه‌ها بسیار خطرناک است و حتی با مراقبت‌های ویژه، تنها 60 درصد گربه‌ها ممکن است زنده بمانند. گربه‌هایی که قادر به تحمل این بیماری نیستند، ممکن است طی 24 ساعت اول بعد از بستری در بخش مراقبت‌های ویژه ICU از دست بروند. بیشتر گربه‌ها نیاز به بستری در بیمارستان، تزریقات وریدی، مراقبت‌های ویژه و استفاده از داروهای ضد پروتوزوئیدی مانند: آتواکوئین و آزیترومایسین به مدت 7 تا 10 روز دارند.
گربه‌هایی که بعد از بیماری زنده می‌مانند، طی مدت 2 تا 3 هفته آینده بهبود می‌یابند و قادر به ادامه زندگی عادی هستند. بسیاری از گربه‌هایی که با بیماری سیتااکسونوز مبارزه می‌کنند و آن را شکست می‌دهند، ممکن است به‌صورت مزمن به این بیماری آلوده باقی بمانند اما ازنظر بالینی هیچ علامتی از بیماری نشان نمی‌دهند. این گربه‌ها به داروی خاصی نیاز ندارند اما عفونت Cytauxzoon felis هیچ‌وقت به‌طور کامل از بدن آن‌ها خارج نمی‌شود. به همین دلیل ممکن است مانند بابکت‌ها، این گربه‌ها نیز کنه را آلوده کنند و بتوانند گربه دیگری را نیز مبتلا نمایند.
با توجه به نقش کک و کنه در انتقال بیماری سیتااکسونوز، پیشگیری ماهانه از کک و کنه بسیار حائز اهمیت است. در صورت زندگی در مناطق با شیوع بالای بیماری سیتااکسونوز، توصیه می‌شود گربه‌ها را در داخل منزل نگه‌دارید تا از ابتلا به این بیماری جلوگیری شود. در صورت وجود کک و کنه در گربه‌ها، می‌توانید با استفاده از شامپوهای ضد کک و کنه و استفاده از برس‌های مناسب، این کک و کنه‌ها را از پوست گربه‌ها به‌سرعت پاک‌کنید.
سخن آخر:
در این مقاله، به بررسی بیماری سیتااکسونوز در گربه‌ها پرداخته شد. این بیماری عفونتی انگلی است که توسط انگل Cytauxzoon felis ایجاد می‌شود و انتقال اصلی آن از طریق نیش کنه به گربه‌ها انجام می‌شود. تشخیص زودرس این بیماری می‌تواند به کاهش میزان مرگ‌ومیر در گربه‌ها کمک کند. روش‌های مختلف درمانی، تشخیصی و مدیریتی بیماری سیتااکسونوز در گربه‌ها که در این مقاله به آن‌ها پرداخته شد، می‌تواند به حفاظت از گربه شما در برابر این بیماری خطرناک کمک نماید.
