آزمایش‌ها و تست‌های سلامتی به‌صورت منظم باید برای هر حیوانی که سالم به‌نظر می‌رسد نیز انجام شود. ممکن است حیوان بیماری‌های نهفته‌ای داشته باشد که در ظاهر قابل‌رویت نمی‌باشد. این چکاپ‌های روتین کمک می‌کند تا سلامت حیوان حفظ گردد. آن‌ها مناسب با سنی که دارند و در هر دوره از زندگی‌شان، به مراقبت‌ها و اقدامات خاص دامپزشکی نیاز پیدا خواهند کرد. با بالا رفتن سن، چکاپ‌های دوره‌ای بیشتر نیاز می‌باشد.
زمان مناسب برای چکاپ و معاینه سگ ها:
حیوانات نسبت به انسان‌ها با سرعت بیشتری رشد می‌کنند اما تصور این‌که هر سال تقویمی معادل 7 سال زندگی سگ است، دقیق نیست. در حقیقت ممکن است طی یک سال تقویمی انسان، سگ به اندازه 4 تا 15سال رشد کند. علت این تفاوت در این است که سگ‌ها خیلی سریع به بلوغ رسیده و معمولاً در طول یک سال نوجوانی و جوانی را طی می‌کنند. بنابراین در نظر گرفته می‌شود که آن‌ها در سال اول تولدشان، در واقع 15 ساله هستند و در سال دوم تقویمی، این سرعت رشد تا حدودی کاهش می‌یابد و تقریبا سگ دوساله حدودا 24 یا 25 ساله در نظر گرفته می‌شود.
بعد از آن هر سال چیزی حدود 4 تا 5 سال تقویمی برایش می‌گذرد که این زمان به اندازه و نژاد او نیز بستگی دارد. سگ نژاد بزرگ، سریع‌تر از نژاد کوچک رشد می‌کند. وقتی سگ شما 6 ساله می‌شود، اگر نژادش کوچک یا متوسط باشد میانسال محسوب می‌شود و اگر از نژاد بزرگ است، در همین سن، مسن به‌حساب می‌آید. دامپزشک بهترین کسی است که با توجه به نژاد سگ، به شما می‌گوید باید چه سبک زندگی‌ای داشته باشد و دوره‌های معاینه‌اش به چه ترتیب و چه زمانی باشد.
اما در حالت عمومی، پیشنهاد شده است که سگ‌های تازه متولد شده به‌طور ماهانه معاینه شوند و تست سلامت بدهند. با عبور از دوران نوزادی و کودکی وقتی سگ جوان شد، معاینه سالانه کافی می‌باشد ولی زمانی که سگ وارد سن میانسالی و کهولت می‌شود، بهتر است حداقل دوبار در سال دامپزشک او را معاینه کند و وضعیت سلامتش را بررسی نماید.
مراقبت های پزشکی منظم در سنین مختلف:
معاینات سگ‌ها و گربه‌ها، در دوره‌های مختلف زندگی کمی تغییر می‌کند. چکاپ توله‌سگ‌ها و بچه گربه‌ها شامل: معاینات بالینی، واکسیناسیون، تست‌های تشخیصی شامل: آزمایش مدفوع و چک کردن حیوان از نظر وجود پاروا و دیستمپر در سگ و Felv.FIV در گربه‌ها است. ضمناً درمان پیشگیری ضدانگل در همان اوایل تولد شروع می‌شود و دارو‌هایی مثل: داروهای ضد کرم‌های گرد (آسکاریس)، کرم‌های قلاب‌دار، کرم‌پهن و داروهای پیشگیری از کنه و کک به‌طور منظم برای آن‌ها تجویز می‌گردد.
در چکاپ حیوانات مسن، علاوه بر معایناتی که برای حیوانات بالغ انجام می‌شود، علائم بیماری‌های شایعی مانند: کم‌خونی، عفونت، دیابت، مشکلات کبد، کلیه، غدد درون‌ریز و بیماری‌های مثانه نیز در سنین بالا بررسی می‌شوند.
روش های چکاپ سگ:
چکاپ‌های مربوط به سگ بالغ، علاوه بر معاینات بالینی، تقریبا واکسیناسیون برای همه حیوانات یکسان است و شامل واکسیناسیونی است که بر اساس سن تجویز می‌گردد. در آزمایش های تشخیصی، علاوه بر آن‌چه برای سگ‌های تازه متولد شده گفته شده است، تست غربالگری نیز انجام می‌شود. در این تست، از سگ آزمایش خون و ادرار گرفته می‌شود، تا بیماری‌هایی مانند: کم‌خونی، دیابت، بیماری‌های کلیوی و عفونت‌ها شناسایی، درمان یا پیشگیری شوند. مراقبت‌های دهان و دندان از این سن شروع می‌شود و در صورت نیاز، ممکن است دامپزشک برای او دو بار در سال جرم‌گیری تجویز کند. علاوه بر این‌ها، شاید لازم باشد از حیوان عکس قفسه سینه و نوار قلب گرفته شود تا سلامت قلب بررسی شود.
در چکاپ حیوانات مسن، علاوه بر معایناتی که برای حیوانات بالغ انجام می‌شود، علائم بیماری‌های شایع مانند: قلب، ریه، کم‌خونی، عفونت، دیابت، مشکلات کبد، کلیه، غدد درون‌ریز و بیماری‌های مثانه در سنین بالای 7 سال بررسی می‌شوند. فشار چشم نیز برای تشخیص آب‌سیاه یا التهاب چشم اندازه‌گیری می‌گردد. برای اطلاع از ابتلا به عفونت گوش نمونه‌برداری خواهد شد. در این سنین، اقدامات پیشگیرانه از ابتلا به انگل همچنان ادامه دارد و آزمایشات تکمیلی برای پی بردن به آرتیریت یا التهاب مفصل که در این سن شایع است نیز انجام می‌شود.
معاینات بالینی سگ:
دامپزشک در طول جلسه معاینه ، از شما درباره رژیم غذایی حیوان، وضعیت تشنگی‌اش، ورزش، تنفس، رفتار، عادات و الگو‌های دفع مانند: اجابت مزاج و دفع ادرار، سبک زندگی و سلامت عمومی او سوال‌هایی می‌پرسد و او را معاینه فیزیکی می‌کند. بر اساس وضعیت سلامت فیزیکی‌اش، حین معاینه و اطلاع از سابقه پزشکی و سلامتش، به شما توصیه هایی درباره داروهای پیشگیری مانند: واکسیناسیون، کنترل انگل از جمله: اقدامات پیشگیرانه برای کک، ساس، انگل‌های روده‌ای، تغذیه، پوست، مراقبت از مو، کنترل وزن و مراقبت از دندان، می‌کند. علاوه بر این، درباره شرایط فردی حیوان با شما حرف خواهد زد و براساس آن، پیشنهاد و تجویز می‌کند که چه شیوه‌ای را برای ادامه زندگی‌اش در نظر بگیرید.
وظیفه صاحب سگ در انجام معاینات منظم:
بهتر است وقتی‌که برای چکاپ‌ها زمان ویزیت از دامپزشکی رزرو می‌کنید، بپرسید آیا باید ادرار یا مدفوع تازه حیوان ببرید یا خیر؟ و یا این‌که از رفتار خاصی که باعث جلب توجه شما شده است، به دامپزشک خبر بدهید. دامپزشک با توجه به سابقه حیوان‌تان به شما جواب خواهد داد. ضمناً تمام اطلاعاتی که ممکن است به دامپزشک کمک کند را آماده کنید. مانند: این‌که چه غذایی می خورد، آیا افراد خانواده به او از غذای خودشان می‌دهند یا فقط غذای مخصوص مصرف می‌کند و آیا کسی در خانه نشانه‌ای از وجود مشکل در او دیده است. در این صورت کمک می‌کنید دامپزشک دقیق‌تر شرایط حیوان را بداند و در نهایت سلامت سگ تأمین می‌گردد. اگر سگ را تازه به خانه آورده و نمی‌دانید واکسن‌هایش را زده یا نه، دامپزشک می‌تواند در این امر به شما کمک کند و به‌راحتی تشخیص می‌دهد.
معاینه فیزیکی:
به‌طور کلی، یک معاینه فیزیکی شامل: مشاهدات ظاهری از وضعیت عمومی سگ، گوش کردن به صدای قفسه سینه با گوشی پزشکی و لمس قسمت‌های مختلف بدن او است. دامپزشک در این مشاهدات، به چیز‌های مختلفی توجه می‌کند و شرایط زیر را بررسی می‌کند:
• سگ شما چگونه راه می‌رود و می‌ایستد؟ هوشش چطور است؟ چطور پرخاش می‌کند؟ وضعیت عمومی‌اش به چه صورت می‌باشد؟ وزن مناسب دارد یا زیادی چاق و لاغر است؟
• موها در چه وضعیتی هستند؟ زیادی خشک یا چرب هستند و یا شوره سر دارد؟ ریزش موها طبیعی می‌باشد یا بیش از حد معمول است؟
• پوست او نازک است یا کلفت؟ خشک یا چرب می‌باشد؟ پوسته‌پوسته می‌شود و یا برآمدگی و برجستگی دارد یا طبیعی است؟
• چشم ها قرمزی‌شان طبیعی است؟ دارای ترشح است؟ آیا اشک زیاد دارد؟ احیانا در پلکش توده‌ای مشاهده نشده باشد؟ وضعیت بسته شدن پلک‌ها چگونه است؟ تاری چشم دارد یا خیر؟ و هر چیز غیرعادی دیگر که باعث ایجاد مشکل می‌باشد.
• ضخامت گوش‌ها چگونه است؟ ریزش مو دارد؟
• در بینی و صورت، تقارن، تخلیه، چگونگی تنفس و هر گونه مشکل دیگر چک می‌شود.
• دهان و دندان بررسی می‌شوند و اگر حیوان به جرم‌گیری زبان یا دندان نیاز دارد، انجام می‌گردد. لثه نیز بررسی می‌گردد که دندان‌های شیری‌اش افتاده‌اند یا دندان‌های شکسته دارد. ترشح بزاق بیش از حد می‌باشد، رنگ اطراف لب‌ها به چه صورت است؟ آیا زخمی در اطراف دهان مشاهده می‌شود؟
• به صدای قلب گوش می‌دهد که مبادا صدای غیر‌معمولی داشته باشد. ریتم قلب منظم باشد، ضربه‌های ناگهانی و شدید نداشته باشد.
• صدای ریه‌ها را گوش می‌دهند و افزایش یا کاهش صدا‌های تنفسی را بررسی می‌کنند.
تست های مکمل برای سگ:
حیوانات نمی‌توانند به ما بگویند چه احساسی دارند یا مشکل‌شان چیست. این تست‌ها کمک می‌کنند تا از وجود این مشکلات مطلع شویم یا از بروز آن پیشگیری کنیم. معمولاً سگ‌ها به‌دلایل غریزی و برای بقا، بیماری‌شان را مخفی نگه می‌دارند. به‌خصوص بیماری‌هایی که در مراحل ابتدایی هستند و نشانه‌های چندانی از آن قابل‌رویت نیست.
بعضی از این بیماری‌ها ممکن است طی بررسی‌های اولیه مشخص شوند اما برخی دیگر در آزمایش‌های تکمیلی قابل شناسایی هستند. انجام این تست‌ها باعث می‌شود به‌موقع از وجود این بیماری‌ها مطلع شده و پیشگیری کنیم. ضمناً هزینه کمتری به‌لحاظ مادی متقبل خواهید شد. انجام این تست‌ها، به‌طور خاص در حیوانات مسن اهمیت بیشتری دارد و توصیه می‌شود سالانه دوبار این آزمایش‌ها را انجام دهند.
آزمایش غربالگری در سگ های مسن:
تست‌های غربالگری شامل چهار تست: آزمایش خون و بررسی کامل فاکتور‌های خونی، مشخصات بیوشیمی، آزمایش ادرار و آزمایش تیروئید می‌باشد. اگر سگ جوان است، معمولاً همان آزمایش‌ها و بررسی‌های اولیه پزشکی برای او کافی است اما اگر میانسال یا مسن است، بهتر است از او آزمایش‌های تکمیلی گرفته شود. شاید لازم باشد برای سگ‌های مسن، رادیوگرافی از سینه و یا از شکم برای بررسی اندازه و ظاهر اندام‌های داخلی، قلب، ریه، کلیه‌ها و کبد یا از سیستم اسکلتی برای بررسی وضعیت استخوان‌ها و مفاصل گرفته شود.
بررسی های لمسی بدن سگ:
دامپزشک، بسته به صداهایی که در معاینه قلب می‌شنود، مجدداً به صدای قفسه سینه گوش داده و به‌طور همزمان نبض را در پاهای عقب چک خواهد کرد. در بررسی‌های لمسی، غدد لنفاوی را در سر، گردن و پاهای عقبی بررسی می‌کند و دنبال نشانه‌هایی از وجود درد در هر ناحیه‌ای از بدن می‌گردد. همچنین به دنبال نشانه‌هایی از لنگ زدن، مشکلات عضلانی، مشکلات عصبی، مشکلات پا و پنجه، ناخن پا و غیره می‌باشد. ناحیه شکمی، یعنی مناطق مثانه، کلیه ها، کبد، روده ها، طحال و معده را لمس می‌کند تا کل بدن ارزیابی گردد و اعلام کند، این اندام‌ها طبیعی یا غیر طبیعی به‌نظر می‌رسند. آیا ناراحتی در این نواحی وجود دارد. در اکثر مواقع به‌خصوص زمانی که حیوان مشکلی ندارد، شما احتمالا متوجه نخواهید شد که دامپزشک چه معایناتی را حین لمس کردن انجام می‌دهد.
