بیماری کرم قلب در سگ‌ها با عنوان علمی دیروفیلاریازیس، نوعی بیماری انگلی است که توسط پشه‌های حامل لارو به سگ‌ها منتقل می‌شود و می‌تواند جان سگ را به خطر بیندازد. این بیماری به‌طورمعمول در سگ‌های نژادهای متوسط و بزرگ به‌ویژه در مناطق با فعالیت پشه‌های بیشتر، شایع‌تر است. بررسی‌های انجام‌شده در ایران نشان می‌دهد که استان‌های آذربایجان شرقی و اردبیل، دارای بیشترین نرخ آلودگی به این بیماری در سگ‌ها هستند.
چرخه زندگی کرم قلب شامل مراحل مختلفی است. پس از نیش زدن پشه، لاروهای عفونی به مدت حدود 6 ماه در بدن سگ مهاجرت می‌کنند و سپس به قلب و عروق خونی پیوند می‌خورند. کرم‌های بالغ در این مرحله به طول تقریبی 30 سانتی‌متر می‌رسند و تخم‌گذاری می‌کنند. میکروفیلاریا نام لاروهای نابالغ کرم قلب است که به خون سگ وارد می‌شوند و ممکن است پشه‌ها آن‌ها را در نیششان بگیرند. آلودگی به کرم قلب در سگ‌ها معمولاً در سنین 3 تا 8 سالگی بیشتر دیده می‌شود و سگ‌های نر ممکن است بیشتر از سگ‌های ماده به این بیماری آلوده شوند. در مقاله زیر به تشخیص، علائم و درمان این بیماری پرداخته‌شده است. با ما همراه باشید:
علائم بیماری کرم قلب در سگ‌ها:
• بیشتر سگ‌های مبتلا به بیماری کرم قلب، هیچ علامت و نشانه‌ای ندارند. تنها گاهی سرفه‌های خفیفی در آن‌ها دیده می‌شود که اصطلاحاً به آن "کلاس یک بیماری کرم قلب" می‌گویند.
• گاهی اوقات، سگ‌ها ممکن است سرفه‌های شدیدتری داشته باشند و در تحمل ورزش، ناتوانی نشان دهند که به دلیل آسیب متوسط به ریه‌ها می‌باشد و اصطلاحاً به آن "کلاس دو بیماری کرم قلب" گفته می‌شود.
• یکی دیگر از علائم بیماری کرم قلب در سگ‌ها، کاهش شدید وزن بدن و تحلیل بافت عضلانی آن‌ها است که اصطلاحاً به آن "کاشکسی" می‌گویند.
• کاهش تعداد سلول‌های قرمز خون (آنمی) نیز در برخی شرایط مشاهده می‌شود.
• ناتوانی شدید سگ‌ها در تحمل ورزش و غش کردن احتمالی آن‌ها که با نام "سینکوپ" شناخته می‌شود.
• وجود تجمع مایع در شکم سگ (آسیت)، که به دلیل نارسایی احتقانی سمت راست قلب اتفاق می‌افتد و نشان‌دهنده آسیب بیشتر ناشی از کرم قلب است.
• گاهی اوقات هنگام معاینه با گوشی طبی، ممکن است صدای رال یا کراکل شنیده شود که یکی از نشانه‌های ابتلا به بیماری کرم قلب است.
• افزایش فشارخون ریه و وقوع ترومبوآمبولی‌های ریوی که نشان‌دهنده افزایش فشارخون در ریه‌ها و وقوع لخته‌های خونی در ریه‌ها به‌عنوان عوارض بیماری کرم قلب در کلاس سه هستند.
• افزایش تعداد ضربان قلب (تاکی کاردی) که ممکن است نشان‌دهنده واکنش بدن به مشکلات قلبی و تلاش برای جبران شرایط باشد.
• بزرگ شدن و نبض‌دار شدن ورید جوگولار که نشان‌دهنده فشار افزایش‌یافته در عروق به قلب است.
• بزرگ شدن کبد (هپاتومگالی) که ناشی از نارسایی احتقانی قلب راست است و احتمالاً در معاینه مشاهده می‌شود.
• یکی دیگر از علائم این بیماری، خروج خلط خونی به دلیل خونریزی ریه یا برونش‌ها است که احتمال دارد ناشی از ترومبوآمبولی‌های شدید ریوی باشد.
• تغییر رنگ لثه‌ها و سایر غشاهای مخاطی که به علت فشار و عوارض بیماری کرم قلب در بدن سگ ایجاد می‌شوند.
• دشواری در تنفس که اصطلاحاً به آن "دیسپنه" گفته می‌شود نیز از علائم بیماری کرم قلب در سگ محسوب می‌گردد.
• نبض ضعیف و ناتوانی در تنظیم ضربان قلب نیز از علائم بیماری کرم قلب سگ است.
• وجود هموگلوبین آزاد در خون که به آن "هموگلوبینمی" می‌گویند و همچنین هموگلوبین آزاد در ادرار که نشان‌دهنده پیشرفت آلودگی به بیماری کرم قلب می‌باشد و با نام "سندرم کاوال" شناخته می‌شود.
تشخیص بیماری کرم قلب در سگ‌ها:
تشخیص بیماری کرم قلب در سگ‌ها، معمولاً با استفاده از تست‌های خونی و تصویربرداری از قلب صورت می‌گیرد. دامپزشک ممکن است از تست‌های زیر برای تشخیص بیماری کرم قلب استفاده کند:
- آزمایش آنتی‌ژن قلبی (Heartworm Antigen Test):
این آزمون بر اساس تشخیص آنتی‌ژن‌هایی که توسط کرم‌های قلب بزرگ‌تر تولید می‌شوند، انجام می‌شود. این تست می‌تواند حتی در مواقعی که کرم‌ها به شکل بالغ مشخص نیستند، استفاده گردد.
- آزمایش میکروفیلاریا (Microfilaria Test):
این آزمایش برای تشخیص میکروفیلاریاها (لاروهای کرم قلب) در خون استفاده می‌شود. این تست ممکن است به‌عنوان نشانه آلودگی به کرم قلب استفاده شود.
- تصویربرداری قلب و ریه (Echocardiography):
اکوکاردیوگرافی، فرآیند تصویربرداری است که با استفاده از امواج صوتی، قلب و عروق را تصویر می‌کند. این تست می‌تواند وضعیت دقیق قلب و عروق را نمایش دهد و به تشخیص بیماری کرم قلب کمک کند.
- آزمون انگل‌شناسی قلب (Heartworm Knott's Test):
یکی از تست‌های مهم برای تشخیص بیماری کرم قلب در سگ‌ها است. این آزمون بر اساس شناسایی میکروفیلاریاها در خون سگ‌ها انجام می‌شود و به‌عنوان یکی از روش‌های معتبر تشخیصی بیماری کرم قلب استفاده می‌گردد. در این آزمون، نمونه خون سگ گرفته‌شده و به‌طور خاص برای شناسایی آنتی‌ژن‌های موجود در میکروفیلاریاها تست می‌شود. اگر میکروفیلاریا در نمونه خون وجود داشته باشد، این آزمون نتیجه مثبت می‌دهد و نشان می‌دهد که سگ مبتلابه بیماری کرم قلب است.
- عکس‌برداری با استفاده از اشعه ایکس (X-ray) و سونوگرافی اولتراساند (Ultrasound):
این آزمون‌ها از تکنیک‌های تصویربرداری هستند که ممکن است در تشخیص و ارزیابی تغییرات قلبی ناشی از بیماری کرم قلب استفاده شوند. این تست‌ها می‌توانند تغییراتی مانند: افزایش اندازه قلب یا تغییرات در شکل قلب را نشان دهند.
دامپزشک با ترکیب نتایج این تست‌ها و مشاهده علائم بالینی، تشخیص صحیحی از بیماری کرم قلب را ارائه خواهد داد و در صورت لزوم برنامه درمانی مناسب را تعیین خواهد کرد. همچنین، پس از تشخیص، پیگیری و کنترل دوره‌های منظم توسط دامپزشک اهمیت دارد تا وضعیت سلامتی سگتان تحت نظر قرار گیرد.
عوامل مستعدکننده بیماری کرم قلب در سگ‌ها:
1. زندگی در مناطق با شیوع بالا:
مناطقی که بیماری کرم قلب در آن‌ها شیوع بالایی دارد، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند.
2. مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری:
این مناطق به‌عنوان مکان‌های شایع برای انتقال بیماری کرم قلب تلقی می‌شوند زیرا شرایط آب‌و‌هوایی مطلوب برای تکثیر پشه‌های حامل کرم قلب فراهم است.
3. زندگی در فضاهای باز:
سگ‌هایی که بیشتر در فضاهای باز و در معرض پشه‌ها زندگی می‌کنند، نسبت به آلودگی به بیماری کرم قلب حساس‌تر هستند اما حتی سگ‌های خانگی نیز در خانه می‌توانند به این بیماری آلوده شوند.
4. عدم استفاده منظم از داروهای پیشگیرانه:
یکی از عوامل مهم در پیشگیری از بیماری کرم قلب، استفاده منظم از داروهای پیشگیرانه ضد انگل است. سگ‌هایی که این داروها به‌صورت منظم برای آن‌ها استفاده نمی‌شوند، درخطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار دارند.
5. شرایط آب‌و‌هوایی خاص:
دما و شرایط آب‌و‌هوایی نیز می‌توانند در ابتلای سگ‌ها به بیماری کرم قلب تأثیرگذار باشند. در مناطقی که دمای هوا به بیش از 64 درجه فارنهایت برسد و حداقل یک ماه ادامه داشته باشد، خطر بالاتری برای انتقال بیماری وجود دارد.
درنتیجه، پیشگیری و مدیریت بیماری کرم قلب در سگ‌ها شامل: استفاده منظم از داروهای پیشگیرانه، کنترل پشه‌ها و مراقبت از سگ‌ها در شرایط خاص می‌شود تا خطر آلودگی به این بیماری کاهش یابد.
درمان بیماری کرم قلب در سگ‌ها:
بلافاصله پس از تشخیص دقیق بیماری کرم قلب در سگ‌ها، درمان باید شروع شود. در اکثر مواقع، درمان این بیماری از طریق داروهای ضد انگل انجام می‌شود. داروهایی همچون: Ivermectin و Milbemycin، ازجمله گزینه‌های معمولی هستند که توسط دامپزشک تجویز می‌شوند. همچنین، پیروی از برنامه پیشگیری از نیش پشه‌ها نیز می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کند.
درمان بیماری کرم قلب در سگ‌ها مراحل متعددی را در برمی‌گیرد:
تشخیص دقیق بیماری:
ابتدا باید با استفاده از آزمون‌های خونی، تصویربرداری قلب (مانند ایکوکاردیوگرافی) و تست‌های تشخیصی دقیق تشخیص دقیق بیماری کرم قلب را انجام داد.
داروهای کشنده کرم قلب:
برای درمان بیماری کرم قلب در سگ‌ها، داروهایی مانند: ایورمکتین و سلاموکسانتیل استفاده می‌شوند. این داروها باید به مدت چند ماه توسط دامپزشک تجویز شوند تا کرم‌های قلب از بین برود و کمترین آسیب به قلب سگ وارد شود. انواع مختلفی از روش‌های دارویی می‌توانند برای درمان بیماری کرم قلب مورداستفاده قرار گیرند که مهم‌ترین این روش‌ها، به شرح زیر می‌باشند:
- مهارکننده‌های آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین (ACE) به‌منظور تسهیل تنفس
- دیورتیک‌ها (داروهای ادرارآور) برای کاهش مایعات اضافی در بدن و کنترل نارسایی احتقانی قلب راست
- اکسیژن جهت تسهیل تنفس
- داروهای ضدالتهاب مانند: آسپرین و هپارین، برای جلوگیری از خونریزی و لخته شدن خون
- دوزهای ضدالتهابی استروئیدها در مواقع خاص (بر اساس نتایج بالینی و رادیوگرافی)
- داروی ملارزومین به‌صورت تزریقی برای کشتن کرم‌های قلب بالغ
- درمان‌های پیشگیرانه ماهیانه برای از بین بردن میکروفیلاریا
- داروی آیورمکتین به‌صورت ماهیانه به مدت حداقل 32 ماه، برای کشتن کرم‌های بالغ قلب
- داکسی سایکلین جهت از‌بین بردن باکتری Wolbachia در کرم‌های قلب
