دیستمپر نوعی بیماری ویروسی در سگ‌ها است که توسط ویروس RNA تک‌رشته‌ای از خانواده پارامیکسوویروس‌ها ایجاد می‌شود. این بیماری به‌خصوص در توله‌سگ‌های واکسینه نشده و سگ‌های بالغ با سیستم ایمنی ضعیف شایع‌تر است.
علائم دیستمپر شامل: بیماری‌های تنفسی و عصبی می‌شود و در صورت عدم مراقبت به مشکلات مغزی منجر می‌شود. البته سگ‌های واکسینه شده معمولاً در مقابل این بیماری مقاومت دارند. اگر سگ‌ها مبتلا به دیستمپر شوند، حدود نیمی از آن‌ها ممکن است به علت این بیماری جانشان را از دست بدهند. دیستمپر به‌عنوان یکی از علل اصلی مرگ در سگ‌ها در مناطقی مانند: شمال امریکا، اروپا و استرالیا شناخته‌شده و می‌تواند به مرگ حتمی سگ‌ها منتهی شود، به‌ویژه اگر درمان به‌موقع انجام نشود. سگ‌های مبتلا به این ویروس، ممکن است با مشکلات مغزی و عصبی مانند: تشنج و اختلالات عصبی دست‌وپنجه نرم کنند.
راه های انتقال ویروس دیستمپر:
ویروس دیستمپر از طریق تماس مستقیم یا غیرمستقیم با حیوانات آلوده به‌سرعت منتقل می‌شود. ازجمله مسیرهای انتقال این ویروس، می‌توان به تماس مستقیم با سگ‌های مبتلا، اشیاء زندگی آن‌ها (لباس، ملافه و کفش)، و حتی از طریق مادر به نوزاد اشاره کرد. این ویروس می‌تواند از ترشحات تنفسی، ترشحات دیگر (استفراغ، مدفوع و ادرار) و قطرات سرفه منتقل شود. برای جلوگیری از انتقال دیستمپر، واکسینه کردن سگ‌ها و حفظ بهداشت محیط زندگی آن‌ها بسیار مهم است.
همچنین سگ‌های مشکوک به ابتلا، باید تا زمان بهبودی کامل از بقیه حیوانات جداشده و ایزوله شوند. سگ‌هایی که از بیماری دیستمپر بهبود پیداکرده‌اند تا ۴ ماه بعد از بهبودی، قابلیت انتقال ویروس رادارند. در ابتدا، ویروس دیستمپر به لوزه‌ها و گره‌های لنفاوی سگ حمله می‌کند و سیکل هفتگی ویروس‌ها دوباره در بدن سگ تولید می‌شوند. سپس این ویروس به دستگاه تنفسی، دستگاه تناسلی، دستگاه گوارش و سیستم عصبی مرکزی، اپیتلیوم تخمدان و اعصاب بینایی سگ حمله می‌کند.
علائم ویروس دیستمپر:
علائم ابتلا به ویروس دیستمپر در سگ‌ها معمولاً به‌صورت حاد آغاز می‌شود که این علائم، به شرح زیر می‌باشند:
• تب
• آبریزش بینی
• ترشحات چشم
• بی‌حالی
• کاهش اشتها
• سرفه
• ذات‌الریه
• استفراغ
• اسهال
• التهاب مغز و نخاع
• آماس پوستی (به‌ندرت)
• تخریب گلبول‌های سفید (لنفوپنی)
• مشکلات چشم
• سخت شدن پنجه پا
• مینای دندان غیرطبیعی
همچنین، اگر سگی در مرحله حاد بیماری دیستمپر قرار گیرد، ممکن است به "بیماری پد پا" یا هیپرکراتوز پاشنه پا دچار شود. این بیماری باعث ضخیم و سفت شدن پاشنه پا و ناراحتی آن می‌شود. اگر سگ شما به هرکدام از این علائم دچار شود، باید به دامپزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق صورت پذیرد و درمان مناسب اعمال شود. واکسیناسیون منظم و پیشگیری از ابتلا به دیستمپر، نقشی حیاتی در این زمینه دارند.
تأثیر بیماری دیستمپر بر روی سگ‌ها:
تأثیر ویروس دیستمپر بر رفتار و سلامت سگ‌ها می‌تواند بسیار گوناگون باشد و شامل حالت‌های زیر می‌شود:
• نوسان سر
• چرخش
• فلج کامل و یا ناقص
• رعشه
• نیستاگموس (حرکات چشم تکراری)
• تکان خوردن و لرزش عضلات
• تحرک با افزایش بزاق و حرکات جویدن
• تشنج
• رخوت، فلجی، رعشه و لرزه
• پرش‌های عضلانی متناوب (تشنج ماهیچه‌ای)
• تغییر رفتار
• احساس درد
• مرگ
نکته مهم این است که سیستم ایمنی حدود نیمی از سگ‌هایی که به ویروس دیستمپر آلوده می‌شوند، به‌شدت به عفونت واکنش نشان می‌دهند. در این شرایط، به نظر نمی‌رسد که سگ بیمار باشد و ممکن است به معنای بیماری بالینی نباشد. بعضی از سگ‌ها در طول بیماری تا چند روز بی‌حال خواهند بود، درحالی‌که سایر سگ‌ها به‌شدت تحت تأثیر قرار خواهند گرفت. نیمی از سگ‌های آلوده به ویروس دیستمپر علائم ذکرشده را بروز می‌دهند و در میان آن‌ها حدود نیمی خواهند مرد، مگر اینکه مراقبت‌های پزشکی مناسب انجام شود. در سگ‌هایی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند، ممکن است دو تا پنج هفته بعد از عفونت اولیه، مرگ رخ دهد. همچنین، زمانی که سگ‌ها قبل از شکل گرفتن دندان‌های دائمی به ویروس دیستمپر مبتلا شوند، رشد دندان‌های دائمی که ضعیف و ناقص هستند، شروع می‌شود و مینای دندان به‌درستی شکل نمی‌گیرد.
پیشگیری از ابتلا به ویروس دیستمپر:
بهترین روش پیشگیری از بیماری ویروس دیستمپر در سگ‌ها، واکسیناسیون توسط دامپزشک است. واکسن‌های چند ظرفیتی معمولاً برای محافظت از سگ‌ها در برابر چندین بیماری اعم از دیستمپر و بیماری‌های دیگر توصیه می‌شوند. واکسن‌های دیستمپر شامل دو نوع اصلی واکسن ویروس زنده و واکسن ویروس کشته‌شده هستند. واکسن ویروس زنده، از فرمی ضعیف و غیرفعال از ویروس‌های دیستمپر تشکیل‌شده و به سگ تزریق می‌شود تا سلول‌های سفید خون برای تولید آنتی‌بادی به‌منظور مبارزه با عفونت تحریک شوند. این نوع واکسن ممکن است موجب بروز علائم ملایمی در سگ شود اما بیشتر اوقات تأثیری ندارد.
واکسن‌های ویروس کشته‌شده، ایمن‌تر هستند اما حدود 20 تا 30 درصد از سگ‌های واکسینه شده با این واکسن، پاسخ ایمنی قوی در برابر ویروس دیستمپر نخواهند داشت. به همین دلیل، واکسیناسیون دوره‌ای باید انجام شود تا پاسخ ایمنی بهینه حفظ شود. آغوز شیر 12 تا 24 ساعت اول مادر حیوان است که آنتی‌بادی‌های محافظتی در آن وجود دارند. اگر آنتی‌بادی‌های آغوز هنوز در جریان خون توله‌سگ وجود داشته باشند، واکسن ممکن است به‌سرعت خنثی شود و به‌این‌ترتیب سلول‌های توله‌سگ یاد نمی‌گیرند که چگونه با این عفونت مبارزه کنند. علاوه بر واکسیناسیون، رعایت شیوه زندگی سالم برای سگ نیز ضروری است. این موضوع، شامل: تغذیه مناسب با غذای باکیفیت بالا، ایجاد محیط خوابی آرام و فراهم کردن فرصت‌های بازی در زندگی سگ می‌شود. این عوامل باعث ایجاد زندگی سالم برای سگ می‌شوند و در کنار واکسیناسیون، به پیشگیری از بیماری‌های واگیردار کمک می‌کنند.
تشخیص ویروس دیستمپر:
دامپزشک برای تشخیص و مدیریت بیماری ویروس دیستمپر، باید نکات زیر را در نظر بگیرد:
- علائم:
ابتدا دامپزشک باید نشانه‌ها و علائم بالینی در سگ را بررسی کند. این نشانه‌ها ممکن است شامل: تب، ترشحات چشم و بینی، بی‌حالی، بی‌اشتهایی، سرفه، ذات‌الریه، استفراغ، اسهال، آماس پوستی، تغییرات در چشم و دندان‌ها و علائم عصبی (تشنج و رعشه) باشند.
- سابقه واکسیناسیون:
دامپزشک باید سابقه واکسیناسیون سگ را بررسی کند تا مشخص شود که تحت چه شرایطی واکسن دیستمپر به سگ تزریق‌شده و آیا واکسیناسیون به‌موقع انجام‌شده است یا خیر؟
- محیط زندگی:
شرایط محیط زندگی سگ، مانند: تماس با سگ‌های دیگر یا مواد آلوده، نقش مهمی در انتقال بیماری دیستمپر ایفا می‌کند. دامپزشک باید به محیط زندگی فیزیکی و اجتماعی سگ توجه داشته باشد.
- آزمایش‌های خون و تصویربرداری:
برای تشخیص دقیق بیماری ویروس دیستمپر، دامپزشک ممکن است از آزمایش‌های خون مانند شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC) استفاده کند. همچنین تصویربرداری مانند اشعه ایکس ممکن است به تشخیص بیماری کمک کند.
- آزمایش‌های سرولوژی:
آزمایش‌های سرولوژی ممکن است آنتی‌بادی‌های خاصی که در واکسن دیستمپر و یا برعلیه ویروس تولید می‌شوند را شناسایی کنند. این آزمایش‌ها می‌توانند به تشخیص بیماری کمک کنند.
درنهایت، تشخیص دقیق بیماری ویروس دیستمپر بسیار حیاتی است تا برای درمان و پیشگیری از گسترش عفونت به‌موقع اقدام شود.
آزمایش‌های تشخیصی:
آزمایش‌های بیوشیمیایی و بررسی ادرار، می‌توانند به تشخیص ویروس دیستمپر کمک کنند. این آزمایش‌ها معمولاً اطلاعاتی در خصوص وضعیت سیستم ایمنی و علائم بیماری در بدن فراهم می‌کنند. به‌عنوان‌مثال: کاهش تعداد لنفوسیت‌ها (گلبول‌های سفید خون که در سیستم ایمنی نقش دارند) می‌تواند نشان‌دهنده ابتلا به بیماری باشد. آزمایش‌های سرولوژی به آنتی‌ژن‌های ویروسی در نمونه‌های مختلف مانند: رسوب ادرار، مخاطی بینی، پوست مو دار و اپیتلیوم پهنه پا، می‌پردازند. این آزمایش‌ها به تشخیص ویروس در این نمونه‌ها کمک می‌کنند.از سوی دیگر، رادیوگرافی بیشتر برای تشخیص عفونت ذات‌الریه صورت می‌پذیرد اما تصویربرداری با CT و MRI برای بررسی ضایعاتی که ممکن است درنتیجه عفونت توسعه یابند، استفاده می‌گردند.
آزمایش مایع اطراف ستون مغز و ستون فقرات مایع مغزی نخاعی یا CSF می‌تواند ویروس دیستمپر را تشخیص دهد. این آزمایش معمولاً به‌عنوان یکی از روش‌های دقیق تشخیصی استفاده می‌شود اما پرهزینه و خطرناک می‌باشد. در خصوص آزمایش‌های خون با آنتی‌بادی‌های فلورسنت، بررسی ویروس دیستمپر انجام می‌شود. این آزمایش ممکن است به تشخیص آنتی‌بادی‌هایی که به ویروس دیستمپر متصل می‌شوند، کمک کند و در صورت موفقیت این اتصال، خون به‌صورت محلی گرم می‌شود اما این آزمایش همیشه نتیجه مثبتی ندارد زیرا ویروس ممکن است درون سلول‌ها پنهان شود و در خون حاضر نباشد.
درمان ویروس دیستمپر:
به‌محض اینکه علائم ویروس دیستمپر شروع شدند، مراجعه به دامپزشک برای آزمایش و تشخیص مناسب ضروری است. هیچ درمانی برای بیماری ویروس دیستمپر وجود ندارد. ازآنجاکه دیستمپر نوعی ویروس است، آنتی‌بیوتیک‌ها بر آن بی‌اثر هستند. آنتی‌بیوتیک‌ها به پیشگیری و یا درمان هرگونه عفونت ثانویه (ذات‌الریه) کمک می‌کنند اما نمی‌توانند طول مدت ابتلا به ویروس دیستمپر را از بین ببرند یا کوتاه کنند. اکثر سگ‌ها به مایعات IV نیاز دارند زیرا آن‌ها غذا نمی‌خورند و ممکن است اسهال داشته باشند.
به سگ‌هایی که تشنج دارند داروهای ضد تشنج مانند: دیازپام یا فنوباربیتال یا پتاسیم برمید داده می‌شود. همچنین مایعات IV ممکن است برای جلوگیری از کم‌آبی و آنتی‌بیوتیک‌ها نیز برای کمک به تقویت سیستم ایمنی بدن تجویز شوند. معمولاً آستروئیدها در این زمینه استفاده نمی‌شوند زیرا احتمال عفونت ثانویه را افزایش می‌دهند اما هنگامی‌که سگ شما دارای تشنج‌های شدید می‌باشد، گاهی اوقات استفاده از آستروئیدها ضروری است.
