مطالعات نشان می‌دهد که مواد معدنی در ایمنی و اعمال فیزیولوژیکی پرندگان نقش مهمی دارد و آن‌ها برای حفظ تغذیه و سلامتی مناسب به ویتامین‌ها و مواد معدنی خاصی نیاز دارند.
در این مطلب قصد داریم تا به اهمیت وجود مواد معدنی در بدن و تغذیه پرندگان بپردازیم. لطفاً تا انتهای این مطلب ما را همراهی فرمایید:
کلسیم:
کلسیم رایج‌ترین ماده معدنی در بدن است و مقدار کلسیم در تغذیه پرنده، باید بیشتر از مواد معدنی دیگر باشد. جوجههای در حال رشد، نیاز بیشتری به کلسیم دارند تا بتوانند اسکلت‌بندی بدنشان را تقویت کنند. پرندگان ماده برای تخم‌گذاری و تشکیل پوست تخم‌ها، به کلسیم بیشتری نیاز دارند. بیش از یک‌سوم محتوای معدنی در پرندگان بالغ را کلسیم تشکیل می‌دهد. استخوان‌ها ازنظر متابولیسم، ذخایر متفاوتی از کلسیم و فسفر را فراهم می‌کنند.
فسفات کلسیم سبب استحکام استخوان می‌شود. اگر مقدار کلسیم در جیره غذایی پرنده کافی نباشد، ممکن است مقدار و تراکم کلسیم در استخوان‌ها کاهش یابد و درنتیجه، تخم‌گذاری پرنده نیز کم شود یا به‌طور‌کلی متوقف گردد. کم بودن کلسیم در جوجههای در حال رشد موجب رشد غیرطبیعی استخوان‌ها، لنگیدن، بزرگ شدن مفاصل و دردناک بودن و بدشکلی استخوان گردد. نسبت بسیارکم کلسیم به فسفر، می‌تواند ذخایر استخوان را به‌سرعت تخلیه کند.
فسفر:
85 درصد از فسفر موجود در بدن پرندگان در استخوان‌ها قرار دارد. جوجههای در حال رشد، به میزان زیادی از فسفر نیاز دارند که این نیاز با کاهش رشد اسکلت در بدن آن‌ها به‌مرورزمان کم می‌شود. در طی دوران تخم‌گذاری پرندگان مادر، به دلیل این‌که هنگام تشکیل شدن پوسته تخم پرنده به فسفر فراوانی احتیاج دارد، نیاز به این ماده در این دوره افزایش مییابد.
ریکتنز، ضعف و حتی مرگ از مهم‌ترین نتایج کمبود فسفر در جوجههای در حال رشد است. همچنین کمبود این ماده در پرندگان ماده تخم‌گذار، باعث کاهش مصرف خوراک و آسیب به تخم آن‌ها می‌گردد. علاوه بر این، چنین وضعیتی ممکن است به کاهش باروری و تعداد تخم پرندگان نیز منجر شود.
منیزیم:
بیشتر خوراکی‌های پرندگان حاوی منیزیم است؛ بنابراین، کمبود منیزیم در پرندگان بسیار نادر است. سطوح بالای کلسیم یا فسفر در جیره غذایی پرندگان، می‌تواند دلیل کمبود منیزیم در پرندگان باشد. بی‌حالی، پایین بودن شدت سوخت‌وساز بدن، دشواری تنفس، اختلال درحرکت، کندی رشد و دوره‌هایی از اغما، از علائم کمبود منیزیم در بدن پرندگان است. اگر منیزیم در بدن پرندگان زیاد باشد، در جذب کلسیم مداخله ایجاد می‌کند و نشانه‌های کاهش کلسیم در بدن پرندگان، ضعیف شدن استخوان‌های پرنده و نازک شدن پوست تخم پرنده می‌باشد.
مس:
کم‌خونی، خونریزی، لنگیدن، تخم‌های غیر بارور و کم‌رنگی پرها، علائمی هستند که از طریق آن‌ها می‌توان کمبود مس در پرنده را تشخیص داد. سطوح پایین سرولوپلاسمن موجب کم‌خونی می‌شود که استفاده از آهن را کاهش می‌دهد. کمبود مس در پرندگان ماده، باعث غیر بارور شدن تخم می‌شود و به دلیل کولاژن در غشای پوست تخم، پوسته از شکل طبیعی‌اش خارج می‌شود.
آهن:
میزان آهن لازم برای جیره غذایی، بر اساس شکل شیمیایی آن تعیین می‌گردد. اگر پرنده با گزش حشرات و انگل‌های خون‌خوار مواجه شود، نیاز پرنده به آهن افزایش مییابد. جوجههای دانه‌خوار که رشد سریعی دارند، بیشترین حساسیت را در محیط‌هایی که کمبود آهن وجود دارد، نشان می‌دهند.
روی:
کاهش اشتهای پرنده و تجمع ماده معدنی روی در استخوان‌ها، مهم‌ترین عوامل تعیین نیاز پرندگان به روی می‌باشد. افت شدید مصرف خوراک، تکثیر سلولی و رشد، پر درآوردن، رشد استخوان، باروری و کارایی سیستم ایمنی، تعادل الکترولیتی سلول‌ها، یادگیری و رفتار ازجمله عوامل کمبود روی در پرندگان می‌باشند. همچنین، ضخیم شدن استخوان درشت‌نی، استخوان‌های مچ پا و رنگ‌آمیزی ضعیف پرها از مشخصات کمبود روی در بدن پرندگان در حال رشد است. در شرایطی که روی در بدن پرنده ماده تخم‌گذار کم باشد، باعث کاهش تعداد تخم‌ها می‌شود.
این موضوع بر جوجه‌هایی که از این تخم‌ها خارج می‌شوند نیز تأثیر دارد و این جوجه‌ها ضعیف‌تر از جوجه‌هایی که از تخم‌های معمولی خارج می‌شوند، خواهند بود. تورم پوست پاها و ساق‌ها، اطراف منقار و روی زبان، از نشانه‌های کمبود روی در پرندگان بالغ است. همچنین، پر ریزی از نشانه‌های کمبود روی در پرندگان بالغ است که باعث سائیده شدن پرهای جدید می‌شود و ممکن است محور پرها، حاوی حباب‌هایی باشد که استحکام ساختمانی آن‌ها را ضعیف کند.
منگنز:
کمبود منگنز جوجههای در حال رشد، باعث ایجاد عارضه‌ای مشابه پروزیس می‌گردد. عارضه‌ای که با کوتاه و ضخیم شدن استخوان‌های بلند، بدشکلی مفصل خرگوشی و ضعیف شدن غضروف‌ها مشخص می‌گردد. کمبود این ماده معدنی در پرندگان تخم‌گذار، باعث نازک شدن پوسته تخم و همچنین کاهش جوجه آوری می‌شود. علاوه بر این، جوجه‌هایی که از چنین تخم‌هایی حاصل می‌شوند، ممکن است با مشکلاتی مانند: خشکی بدن، لاغری، نابهنجاری‌های اسکلتی و عدم تعادل روبه‌رو شوند.
ید:
یکی از اجزای اصلی هورمون‌های تیروئیدی تری یدوتیرونین و تیروکسین، ید می‌باشد. پرندگان در تمام دوران زندگی به میزانی بین 0.3 الی 0.4 میلی‌گرم ید در ماده خشک جیره غذایی خویش نیاز دارند. بزرگ شدن غده تیروئید یا گواتر، اولین نشانه کمبود ید در بدن پرندگان می‌باشد.
افزایش اندازه تیروئید در پرندگان کوچک، روی مری و نای آن‌ها فشار وارد می‌کند و باعث ایجاد مشکلاتی مانند: استفراغ غذا، اشکال در تخلیه چینه‌دان و تنگی نفس می‌شود. درصورتی‌که میزان ید در جیره غذایی پرندگان ماده تخم‌گذار کم باشد، این موضوع منجر به کاهش سطح ید در تخم می‌گردد و این موضوع، باعث کاهش جوجه آوری و تأخیر در جذب کیسه زرده می‌شود.
سلنیم:
پرندگانی که با جیره غنی از ویتامین E تغذیه می‌گردند، حداقل 5 برابر کمتر از پرندگانی که با جیره سلنیم پایین تغذیه می‌شوند، به سلنیم نیاز دارند. هنگامی‌که میزان مصرف سلنیم در پرندگان افزایش مییابد، مقادیر اضافی در بافت‌های بدن حیوان ذخیره گردیده و کمبودهای موقتی سلنیم را مرتفع می‌سازند.
سلنیم جزء سمی‌ترین مواد معدنی کم‌مصرف است که فاصله بین سطوح سمی و سطح کمبود آن در جیره، بسیار اندک می‌باشد. بدشکلی و ناقص‌الخلقه بودن پاها، بال‌ها، منقار، چشم‌های پرنده و باریک و کرک مانند شدن پرها ازجمله نشانه‌های وجود سطوح سمی سلنیم در جیره غذایی پرنده می‌باشند. برای کاهش مسمومیت پرنده با سلنیم، می‌توان سطوح متیونین در جیره غذایی او را افزایش داد.
